برآورد تبخیر روزانه از تشت در استان کهگیلویه و بویراحمد

به‌دلیل اهمیت داده‌های تبخیر از تشت در برآورد نیاز آبی گیاهان و همچنین تخمین حجم هدررفت آب از مخازن آب سطحی و همچنین فقدان این داده‌ها در بسیاری از مناطق، بررسی و یافتن روش‌های جدید و کارآمد برای برآورد میزان تبخیر از تشت، می‌تواند در مدیریت منابع آب موثر باشد. در این پژوهش از دو مدل ماشین‌ بردار پشتیبان (svm) و مدل با حافظه‌کوتاه‌مدتِ بلند (lstm) و همچنین سه روش تجربی مایر، سازمان عمران آمریکا و ایوانف برای برآورد تبخیر از تشت در استان کهگیلویه و بویراحمد استفاده شد. برای این منظور، داده‌های تبخیر واقعی در مقیاس روزانه برای 6 ایستگاه‌ دهدشت، امامزاده‌جعفر، لیکک، دوگنبدان، سی‌سخت و یاسوج، در دوره‌آماری 14 تا 39 ساله‌منتهی به سال 2023، از سازمان هواشناسی کشور تهیه و به‌عنوان متغیر وابسته در مدل‌ها استفاده شد. همچنین از 12 پارامتر هواشناسی شامل بارندگی، سرعت باد، دمای حداکثر و حداقل، ابرناکی، دمای خاک، حداکثر و حداقل رطوبت نسبی، میانگین دمای نقطه‌شبنم، فشار سطح دریا، تابش خورشیدی و میانگین فشار بخار واقعی نیز به‌عنوان متغیر مستقل استفاده شد. نتایج نشان داد مقادیر خطای برآورد تبخیر در 6 ایستگاه مورد مطالعه برای مدل‌های تجربی بسیار بالا (حداقل مقدار خطا 27 درصد) و نتایج از نظر شاخص عملکرد مدل (ضریب نش) غیرقابل‌قبول هستند. این امر ضرورت استفاده از مدل‌های دیگر در این استان را روشن می‌کند. نتایج ارزیابی دو مدل svm و lstm نشان داد، مدل svm با خطای 16 درصد در مرحله‌آموزش و 18 درصد در مرحله‌آزمون، نتایج دقیق‌تری نسبت‌به مدل lstm دارد. مقدار خطای برآورد تبخیر در این دو مرحله، در مدل lstm به‌ترتیب برابر با 23 و 24 درصد به‌دست آمد. درنهایت می‌توان نتیجه گرفت که استفاده از مدل‌های قدرتمند مانند svm که بر مبنای روابط ریاضی-آماری، قابلیت تشخیص و شبیه‌سازی رفتارهای پیچیده و غیرخطی متغیرهای اقلیمی را دارند، می‌تواند دقت تخمین تبخیر از تشت را در مناطق فاقد تشت تبخیر، افزایش دهد.