بررسی روابط رگرسیونی برآورد تلفات نفوذ آب از انهار خاکی

کمبود منابع آبی یکی از مباحث مهم در جوامع مختلف است. تلفات نفوذ و نشت از بدنه‌ انهار، مهم‌ترین بخش تلفات در حین انتقال آب کشاورزی است. با توجه به سهم کشاورزی در مصرف منابع آب، برآورد تلفات نفوذ آب از بدنه‌ انهار خاکی یکی از مسائل عمده در طراحی و مدیریت شبکه‌‌های آبیاری و زهکشی است. در این مطالعه با استفاده از اطلاعات مربوط به مطالعه‌ انجام‌‌شده در شرق حوضه‌ زاینده‌‌رود، رابطه‌ رگرسیون غیرخطی بین دبی نشت (s) با دبی ورودی به نهر (q)، محیط خیس‌‌شده (p)، شعاع هیدرولیکی (r)، و عمق هیدرولیکی (d) بررسی شد. برای استخراج روابط رگرسیونی، از 70 درصد داده‌‌ها که مربوط‌‌به دو سری اندازه‌‌گیری در 9 نهر منتخب منطقه‌ مورد مطالعه است، استفاده ‌‌شد. صحت‌‌سنجی روابط رگرسیونی با استفاده از 30 درصد داده‌‌ها که مربوط ‌‌به اندازه‌‌گیری در نوبت سوم و مربوط ‌‌به همان انهار است، انجام شد. داده‌‌های مطالعه‌ مذکور، از اندازه‌‌گیری مستقیم دبی ورودی و خروجی و مشخصات هندسی و هیدرولیکی انهار خاکی، همچون شکل و ابعاد مقطع نهر و عمق آب به‌دست ‌‌آمده است. در تحقیق حاضر، برای ارزیابی دقت روابط استخراج‌شده از شاخص‌‌های، مقدار نسبی جذر میانگین مربعات خطا (rrmse)، میانگین خطای مطلق (mae)و خطای میانگین (mbe) استفاده شد. نتایج نشان داد که هر سه رابطه‌ رگرسیونی دقت بهتری نسبت‌‌به بهترین رابطه‌ تجربی مورد استفاده در منطقه‌ مورد مطالعه، یعنی رابطه‌ اینگهام داشته‌اند. مقادیر شاخص‌‌های مذکور مربوط ‌‌به رابطه‌ رگرسیونی بین میزان نشت و دبی ورودی به نهر، به‌‌ترتیب برابر با 01954/0، 0082/0 و 0058/0 و در رابطه‌ رگرسیونی بین میزان نشت و محیط خیس‌شده به‌‌ترتیب برابر با 2113/0، 0091/0، 0058/0 به‌دست آمد. روابط رگرسیونی به‌دست‌آمده برای انهاری با محدوده‌ دبی‌‌ بین 30 تا 390 لیتر در ثانیه معتبر است و در استفاده از این روابط در این منطقه برای دبی‌‌های خارج از این محدوده باید احتیاط کرد.