مقایسه‌ عملکرد بیلان آب سطحی با استفاده از دو مدل مخزنی در حوضه‌ آبخیز کارون-4

بیلان آب در سطح حوضه در ظاهر یک تابع ساده به‌‌نظر می‌‌رسد، اما برآورد آن فرایندی پیچیده است. به‌همین‌منظور اجزای موثر به زیر‌‌بخش‌‌هایی تقسیم و مدل‌‌های بیلان آب در شبیه‌‌سازی سیستم منابع آب حوضه استفاده می‌‌شوند که به ورودی‌‌های مشخصی نیاز دارند. از آنجا که یکی از مشکلات موجود در مناطق کوهستانی کمبود داده است، هدف پژوهش حاضر شبیه‌‌سازی بیلان آب سطحی حوضه‌ آبخیز کارون 4 با استفاده از مدلی با حداقل داده‌ ورودی است. در این مطالعه، از مدل exp-hydro که دارای ساختاری ساده و نیازمند ورودی‌‌های کمّی است و کاربرد آن در ایران جدید تلقی می‌‌شود، استفاده شد. ورودی‌‌های این مدل مقادیر روزانه‌ بارش، دما، دبی و تبخیر- تعرق پتانسیل و خروجی آن جریان روزانه‌ خروجی حوضه است. سپس نتایج این مدل با یک مدل بیلان آب روزانه بر مبنای مخزن که در این مطالعه با اصلاح ساختار مدل اصلی حاصل شده‌است، مقایسه شد. دوره‌ آماری این پژوهش سال‌های 2000 تا 2020 است که دوسوم داده‌‌ها برای دوره‌ واسنجی و یک‌سوم آن برای دوره‌ اعتبارسنجی استفاده شد. جداسازی مقدار جریان پایه از دبی روزانه مشاهداتی با استفاده از نرم‌‌افزار what و روش فیلتر دیجیتال بازگشتی انجام شد. نتایج ارزیابی کارایی مدل‌‌ها نشان داد که مدل توسعه داده شده با مقدار ضریب کارایی نش-ساتکلیف 76/0 در هر دو دوره‌ واسنجی و اعتبارسنجی نسبت‌به مدل exp-hydro با مقدار 69/0 در دوره‌ واسنجی و مقدار 6/0 در دوره‌ اعتبارسنجی عملکرد بهتری داشته است. همچنین مدل بیلان آب توسعه‌داده‌شده جریان‌‌های کم را با دقت بیشتری برآورد کرده و درباره‌ جریان‌‌های سیلابی هر دو مدل کم‌‌برآوردی داشته‌‌اند.