بررسی عوامل اقلیمی و فعالیت‌های انسانی در تغییرات رواناب حوضه‌ قزل ‌اوزن

در دهه‌های اخیر در برخی مناطق جهان، میزان رواناب به‌طور معنی‌داری کاهش یافته است. فعالیت‌های بشری و تغییرات آب‌وهوایی دو عامل اصلی در تغییر میزان رواناب هستند. براین‌اساس تجزیه‌وتحلیل عوامل موثر و کمّی‌کردن تاثیرات آن‌ها بر میزان رواناب دارای اهمیت زیادی است. در تحقیق حاضر، از روش من-کندال برای بررسی روند تغییرات سری زمانی رواناب رودخانه قزل اوزن در ایستگاه یساول استفاده شد. با استفاده از روش پتیت زمان وقوع نقطه‌تغییر در سری زمانی سالانه‌رواناب مشخص شد. نتایج حاصل نشان داد که سری زمانی رواناب در حوضه‌بالادست ایستگاه هیدرومتری یساول دارای روند کاهشی بوده و نقطه‌تغییر سری زمانی رواناب سال 1997 است. براین‌اساس، سری زمانی رواناب به بازه‌زمانی پایه و بازه‌زمانی ارزیابی تقسیم شد. پس از ورود اطلاعات مربوط به حوضه در مدل swat، نسبت‌به اجرای مدل بین سال‌های 1987 تا 2010 اقدام شد. از سال‌های 1987 تا 1993 مربوط به قبل از نقطه تغییر است. براین‌اساس از سال آماری 1987 به‌عنوان warmup و از 1988 تا 1991 برای واسنجی و از آمار 1992 و 1993 برای تایید مدل استفاده شد. برای واسنجی مدل از الگوریتم sufi-2 در بسته نرم‌افزاری swatcup استفاده شد. از آنجایی که تعداد این پارامترها زیاد است، قبل از واسنجی، تحلیل حساسیت مدل نسبت به پارامترها بررسی و پارامترهای حساس مشخص شد. بررسی نتایج واسنجی و صحت‌سنجی مدل در دوره‌زمانی پایه نشان داد که مدل swat عملکرد خوبی در شبیه‌سازی جریان رودخانه در ایستگاه هیدرومتری یساول دارد. همچنین نتایج مطالعه نشان داد نقش تغییرات عوامل اقلیمی (76 درصد) بر تغییرات رواناب رودخانه در دوره‌ارزیابی، به مراتب بیشتر از نقش فعالیت‌های انسانی (24 درصد) است. به‌طورکلی، تحقیق حاضر ضرورت انجام اقدامات لازم برای انطباق با تغییرات آب‌وهوایی و ایجاد دستورالعمل‌هایی برای فعالیت‌های انسانی برای دسترسی پایدار به منابع آب بیان می‌کند