ارزیابی توسعه‌‌ یافتگی توده‌‌های کارستی دیمه و پیرغار براساس تحلیل هیدروگراف چشمه

در این پژوهش، تحلیل کمّی از رفتار هیدروژئولوژیکی چشمه‌های کارستی دیمه و پیرغار در استان چهارمحال و بختیاری واقع در زون‌‌های زاگرس مرتفع و سنندج سیرجان با استفاده از داده‌‌های روزانة دبی و بارش در طول دورة آماری مشترک 1379 تا 1398 مورد ارزیابی قرار گرفته است. تحلیل سری زمانی بلندمدت چشمة دیمه و پیرغار نشان داد که زمان پاسخ دبی نسبت به بارش به ترتیب حدود 3 و 2 ماه است و احتمالاً نشان‌‌دهندة‌‌ توسعة بیشتر تودة کارستی مرتبط با چشمة پیرغار در مقایسه با دیمه است. برآورد ضرایب فروکش جریان سریع (αf)، جریان انتقالی (αi) و جریان پایه (αb) چشمه‌‌ها براساس تحلیل 18 منحنی فروکش برابر با αf = 0.004 day-1، αi = 0.016 day-1 و αb = 0.042 day-1 برای چشمة دیمه و αf = 0.007 day-1، αi = 0.038 day-1 و αb = 0.125 day-1 برای چشمة پیرغار نشان داد که درجة‌‌ توسعه‌‌یافتگی چشمة پیرغار 7 و چشمة دیمه برابر با 5/5 (از 10) است؛ برآورد حجم ذخیرة دینامیک چشمه‌‌ها به روش مانجین (1975) نیز نشان داد که به‌طور متوسط در طول دورة مورد بررسی، به ترتیب حدود 27 و 55 درصد از کل حجم ذخیرة دینامیک آبخوان چشمة پیرغار و دیمه (معادل 8/1 و 47/75 میلیون مترمکعب در سال) مربوط به جریان پایه است. بالابودن میزان جریان انتقالی چشمة پیرغار، تغذیة نقطه‌‌ای و سیستم مجرایی کارست منطقه را نشان می‌‌دهد. همچنین طبقه‌‌بندی آبخوان‌‌های کارستی مرتبط با چشمه‌‌ها به روش مانجین (1975) نشان داد که چشمة پیرغار دارای سیستم آبخوان کارستی پیچیده و توسعه‌یافتگی بالاتری نسبت‌به چشمة دیمه است. نتایج این پژوهش که صرفاً براساس تحلیل هیدروگراف خروجی چشمه‌‌های کارستی انجام شده است، می‌‌تواند اطلاعات کمّی مهمی را از ذخایر دینامیک، درجة توسعه‌‌یافتگی، زمان مرگ چشمه و نوع رژیم جریان آبخوان‌‌های کارستی در شرایط فقدان/کمبود داده‌‌های هیدروژئولوژیکی، اکتشافی و ردیابی، ارائه کند.