مطالعه‌ طرح تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی تحت شرایط تغییر اقلیم(مطالعه‌ موردی: محدوده‌ مطالعاتی هشتگرد)

هدف از این پژوهش، بررسی راهکارهای تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی در راستای سازگاری با تغییراقلیم است. منطقه‌ مورد مطالعه‌ این پژوهش، منطقه‌ هشتگرد واقع در غرب استان البرز به وسعت 1170.6 کیلومترمربع، و یک آبخوان آبرفتی با مساحت 410.7 کیلومترمربع است. براین‌اساس شبیه‌سازی دو پارامتر بارش و دما در منطقه‌ هشتگرد با سه مدل اقلیمی hadgem2-es ، ec-erath و gfdl-cm3، با استفاده از سه سناریوی انتشار rcp2.6، rcp4.5 و rcp8.5 انجام گرفت. پس از شبیه‌سازی اقلیمی، ریزمقیاس‌نمایی با استفاده از مدل lars-wg v6 انجام گرفت. پس از ارزیابی اثر تغییراقلیم در منطقه، به‌منظور ارزیابی وضعیت کمّی آبخوان، با استفاده از مدل modflow در نرم‌افزار gms شبیه‌سازی انجام گرفت و پیش‌بینی وضعیت آتی تحت شرایط تغییر اقلیم آنالیز شد. نتایج شبیه‌سازی اقلیمی نشان داد که مقادیر شبیه‌سازی‌شده در مقایسه با داده‌های مشاهداتی حاکی از افزایش میانگین بارش و کاهش دما در اکثر ماه‌های سال است که بررسی تفاوت بین مقادیر به‌دست‌آمده در سطح آماری 95 درصد حاکی از معنی‌داربودن اختلاف و مناسب‌بودن نتایج شبیه‌سازی است. از طرفی نتایج شبیه‌سازی وضعیت کمّی آبخوان حاکی از ادامه‌ روند افت آبخوان بوده و نتایج استخراجی نشان می‌دهد که بیشترین میزان افت در سناریوی انتشار rcp 8.5 و کمترین میزان افت در سناریوی rcp 2.6 ثبت شده‌ است. میزان افت آبخوان در سناریوی rcp 2.6 در سه مدل بین 7.8 تا 8 متر، در سناریوی rcp 4.5 بین 7.9 تا 8.8 متر و در سناریوی rcp 8.5 بین 8.5 تا 9.7 متر به‌دست آمد. پس از ارزیابی وضعیت آتی، سناریوهای تعادل‌بخشی آبخوان به‌منظور سازگاری با تغییر اقلیم در منطقه با استفاده از 5 راهکار ارزیابی با ارزیابی بهبود وضعیت نسبی آبخوان آنالیز شد. نتایج اِعمال راهکارهای تعادل‌بخشی نشان داد که در سناریوی تامین آب شرب از طریق سد طالقان و جایگزینی آب چاه‌های منطقه، بایستی حجم 20 میلیون ‌مترمکعب آب به‌صورت انتقالی برای تامین آب شرب شهر هشتگرد تخصیص یابد و جایگزین 20 میلیون ‌مترمکعب آب برداشت‌شده از چاه‌های منطقه شود. براین‌اساس در این سناریو ضمن انتقال آب و در نظر داشتن ضریب آب برگشتی مصارف شرب به میزان 60 درصد، مشخص شد حجمی معادل 32 میلیون ‌مترمکعب آب کمتر از آبخوان برداشت می‌شود. در نتیجه تدوین راهکارهای اثربخش برای تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی در تمام محدوده‌های مطالعاتی کشور که در شرایط وقوع تغییرات اقلیمی نیز حادتر خواهد شد، بسیار حائز اهمیت است.