تعیین آسیب‌پذیری شبکه‌ فاضلاب با روش تحلیل سلسله‌مراتبی (مطالعه‌ موردی: شبکه‌ فاضلاب اجراشده در بخشی از منطقه‌ 5 شهرداری تهران)

به‌علت گستردگی شبکه‌ فاضلاب و محدودیت زمان و هزینه، امکان رسیدگی و برطرف‌کردن تمام آسیب‌های فاضلاب‌روها در یک زمان وجود ندارد و این امر، نیازمند رتبه‌بندی آسیب‌پذیری، تدوین برنامه‌ نگهداری و بازسازی فاضلاب‌روهاست. پژوهش پیش‌ رو، به ارزیابی و رتبه‌بندی آسیب‌پذیری شبکه‌ فاضلاب اجراشده در بخشی از منطقه‌ 5 شهرداری تهران با استفاده از تلفیق مدل فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی (ahp) و تکنیک اقدام کرد. بر این اساس، ابتدا با توجه به نظر کارشناسان و متخصصان شاغل در زمینه‌ طراحی و نگهداری سیستم‌های فاضلاب و نیز مطالعات کتابخانه‌ای انجام‌شده، انواع آسیب‌های شبکه‌ جمع‌آوری فاضلاب در سه سطح آدم‌رو، لوله و انشعاب بررسی و طبقه‌بندی شد. برای تعیین اهمیت نسبی ایرادها، پرسش‌نامه‌ای تهیه و در میان متخصصان شاغل در زمینه‌ طراحی و نگهداری سیستم‌های فاضلاب توزیع شد. با استفاده از روش تحلیل سلسله‌مراتبی، مقایسه‌ زوجی میان عامل‌های مربوط انجام و وزن نسبی هر یک از معیارها محاسبه شد. ماتریس‌های داوری به محیط نرم‌افزار arcgis منتقل و خروجی رستری از آنها تهیه شد. در پایان، لایه‌های رستری عامل‌های مختلف در محیط arcgis به روش عضویت‌دهی فازی هم‌جنس و سپس تلفیق و در نهایت، پهنه‌بندی آسیب‌پذیری شبکه‌ فاضلاب در دو سطح آدم‌رو و لوله تهیه شد. براساس نتایج، احتمال شکست آدم‌روهای اجراشده در شبکه‌ مورد مطالعه بسیار کم بوده و بیشتر از 70 درصد آدم‌روهای اجراشده در رده‌ میزان آسیب کم و خیلی کم طبقه‌بندی شد. از علت‌های احتمالی این امر به کم‌بودن سن و اجرای اصولی شبکه‌ اجراشده می‌توان اشاره کرد. هم‌پوشانی نهایی عامل‌ها و زیرمعیارهای موثر بر آسیب‌پذیری شبکه‌ فاضلاب نشان داد احتمال تخریب خطوط لوله‌ی اجراشده در شبکه‌ مورد مطالعه بسیار کم بوده و بیشتر از 74 درصد خط لوله‌ جمع‌آوری فاضلاب اجراشده در محدوده‌ مطالعه موردی، در رده‌ میزان آسیب کم و متوسط طبقه‌بندی شد. نتایج نشان داد فقط 30 مسیر انتقال فاضلاب (حدود 7 درصد شبکه) در شرایط بحرانی قرار دارد که باید توجه بیشتری به آنها نشان داد. انتظار می‌رود تعداد کم خطوط لوله‌ بحرانی به‌علت عمر کم خطوط لوله‌ اجراشده باشد. براساس نتایج، در میان سه عامل هدف (گرفتگی آدم‌رو، گرفتگی لوله و گرفتگی انشعاب)، بیشترین آسیب‌پذیری شبکه‌ فاضلاب به عامل گرفتگی لوله مربوط است. همچنین، عیوب روش‌های اجرا در هر سه سطح گرفتگی آدم‌رو، گرفتگی لوله و گرفتگی انشعاب، بیشترین تاثیر را داشت.