بررسی تاثیر سناریوهای آبیاری بر تغییرات مکانی- زمانی بهره‌وری مصرف آب سویا با استفاده از مدل aquacrop

این مطالعه برای بررسی تغییرات زمانی و مکانی بهره‌وری مصرف آب سویا، تحت سناریوهای مختلف آبیاری به‌عنوان شاخص مهمی برای پتانسیل‌یابی مناطق مستعد کشت این محصول در اراضی تحت پوشش شبکه‌ آبیاری و زهکشی گاوشان – رودخانه‌ رازآور - استان‌های کرمانشاه و کردستان انجام شد. برای این منظور، از نرم‌افزاری مبتنی بر سیستم اطلاعات جغرافیایی (برای نمایش و تحلیل داده‌های مکانی) با ابزار reference weather از سیستم پایش رشد گیاه cgms (برای میانیابی داده‌های هواشناسی) و نسخه‌ پلاگین نرم‌افزار aquacrop (برای شبیه‌سازی رشد گیاه)، به‌صورت ترکیبی استفاده شد. ناحیه‌ مطالعاتی با توجه به شرایط خاک و هواشناسی به 94 واحد همگن تقسیم شد. با کاربرد داده‌های روزانه‌ هواشناسی (1988-2015) در رابطه‌ پنمن مانتیث فائو، مقادیر روزانه‌ تبخیر و تعرق پتانسیل در نواحی همگن مختلف محاسبه شد. مدل aquacropبرای همه‌ نواحی همگن، با کاربرد فایل گیاهی سویا (واسنجی‌شده برای منطقه‌ کرمانشاه) تحت 3 سناریو آبیاری (60، 80 و 100 درصد نیاز آبیاری پتانسیل) برای 28 سال اجرا شد. برای این شبیه‌سازی‌ها 7896 فایل پروژه تهیه و با نسخه‌ پلاگین aquacrop اجرا شد. نتایج نشان داد عملکرد دانه و تبخیر و تعرق فصلی و درنتیجه، بهره‌وری مصرف آب سویا از سناریوهای کم‌آبیاری متاثر بود و تغییرات زمانی و مکانی داشت. این تغییرات با افزایش شدت تنش ‌آبی (به‌جز تغییرات زمانی تبخیر و تعرق فصلی) در سناریوهای آبیاری افزایش یافت. به‌طور کلی، میانگین بهره‌وری مصرف آب سویا در دشت میان‌دربند، بیشتر از دشت بیله‌وار بود. با توجه به مقادیر بهره‌وری مصرف آب شبیه‌سازی‌شده، در دشت بیله‌وار، نواحی آبیاری b1 و b4 و در دشت میان‌دربند، نواحی آبیاری d4 و d9 از دیدگاه عامل آب، که کلیدی‌ترین عامل تولید در اقلیم خشک و نیمه‌خشک ایران است، بیشتر مستعد کشت سویاست.