تعیین ضرایب حساسیت و بهترین تابع تولید آب - شوری - عملکرد شلغم در منطقه کاشمر

در زمینه‌ سازگاری با کم آبی، راهکارهای مختلفی قابل پیشنهاد و اجرا ست که از آن جمله می توان به اتخاذ سیاست های مناسب، برای بهینه سازی مصرف آب، از طریق تعیین توابع بهینه تولید اشاره کرد. کم آبی و کاهش کیفیت منابع آب و خاک در کشور، از عوامل اصلی کاهش تولید است؛ از این رو، این تحقیق برای تعیین ضرایب حساسیت گیاه و تابع بهینه تولید آب شوری عملکرد برای شلغم، در کاشمر اجرا شد. آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار شامل دو فاکتور شوری و آب آبیاری اعمال شد. چهار سطح شوری آب آبیاری شامل (آب شرب) 0.7= s1، 4= s2، 8= s3 و 12= s4 دسی‌زیمنس بر متر و سه سطح آب آبیاری شامل آبیاری کامل (100% نیاز آبی)= w1، w1 75%= w2 و w1 50%= w3 بود که در یک خاک با بافت لومی شنی اعمال شدند. داده های عملکرد بر فرم های مختلف توابع تولید (خطی ساده، خطی لگاریتمی، درجه دوم و نمایی) برازش داده و پس از آنالیز حساسیت، تابع بهینه تولید شلغم تعیین شد. سپس مقادیر کارآیی مصرف آب و ضرایب حساسیت گیاه تعیین شد. نتایج آنالیز حساسیت نشان داد که تابع تولید درجه‌ دوم برای شلغم به‌عنوان تابع بهینه‌ تولید، قابل توصیه است. بررسی مقادیر حداکثر خطا (me) نشان داد که بیشترین خطا مربوط به توابع لگاریتمی و خطی ساده می باشد. تیمار شاهد (w1s1) و تیمار w2s1 (75% نیاز آبی) به‌ترتیب با 6.66 و 7.42 کیلوگرم بر مترمکعب پربازده ترین سطوح آبیاری هستند؛ اما با افزایش تنش خشکی و شوری بهره وری آب کاهش یافت. مقدار متوسط ضریب ky در وضعیت تنش توامان شوری و خشکی برابر با 1.73 محاسبه شد. همچنین ضریب حساسیت گیاه (ks) با افزایش تنش شوری و خشکی کاهش یافت که کمترین مقدار آن (0.5) مربوط به تیمار w3s4 است. منحنی های هم محصول نشان می دهند که با افزایش میزان آبیاری، می توان از آب آبیاری با شوری بالاتری در آبیاری شلغم استفاده کرد؛ به گونه ای که عملکرد نیز تغییر نکند.