کاربرد رویکرد بیلان جرمی در ارزیابی تغییرات تبادل آب‏های سطحی و زیرزمینی در زیرحوضه لنجانات

در سال‏های اخیر، استخراج بیش از حد آب از آبخوان‏ها در سراسر کشور، پایداری منابع آب زیرزمینی را تهدید کرده است. از این رو، شناخت ارتباط آب سطحی و آب زیرزمینی از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مطالعه، براساس بیلان آب سطحی و جریان ماهانة چهار ایستگاه آب‌سنجی متوالی سد تنظیمی، پل زمانخان، پل کله و لنج واقع بر رودخانه زاینده‏رود، به‌ازای هر ماه، معادله‏ای برای خروجی هر بازه رودخانه استخراج شد. پارامترهای این معادله، بیانگر ارتباط خالص آب سطحی با جو و آب زیرزمینی است. داده‏ها به دو دورة زمانی بیست‌ساله (1353 تا 1372 و 1373 تا 1392) تقسیم و تبادل آب در دو دوره مقایسه شد. نتایج مطالعة سه بازه سد تنظیمی- پل زمانخان، پل زمانخان- پل کله و پل کله- لنج نشان داد که در بازه اول طی دو دورة زمانی، آب زیرزمینی به‌طور خالص تغذیه کننده آب سطحی بوده است. آب سطحی بازه انتهایی، در دوره زمانی اول، تغذیه کننده آب زیرزمینی بوده؛ در حالیکه در دوره زمانی دوم (1392-1373) در اکثر ماه‏ها به وسیلة آب زیرزمینی تغذیه شده است. در خشکسالی شدید به‌جز بازه اول، دو بازه دیگر دچار کمبود آب شدند. یافته‎ها نشان داد که افزایش آب سطحی به وسیلة آب زیرزمینی، اهمیت بالایی در تامین آب در شرایط خشکسالی دارد. براساس نتایج، روش ارائه شده، ابزار مناسبی در بررسی تبادل آب سطحی با آب زیرزمینی است.