تهیه نقشه خطر سیلاب با استفاده از مدل هیدرولیکی و اطلاعات ژئومورفولوژیکمطالعه موردی «مخروطه‌افکنه فریزی» در استان خراسان رضوی

سیلاب‌های مخروط ‌افکنه‌‌ای، خطرناک‌تر از سیلاب‌های رودخانه‌ای هستند؛ زیرا مسیر جریان روی مخروطه‌افکنه بالقوه غیرقابل پیش‌بینی است. خطر سیلاب روی مخروط ‌افکنه‌‌ها با پتانسیل تغییر مکان آبراهه همراه و باعث خسارات فراوانی می‌شود. در ‌این راستا آژانس فدرال مدیریت بحران آمریکا (fema) برای تهیه نقشه‌های خطر سیل روی مخروط‌ افکنه‌ها روشی سه مرحله‌ای را طراحی کرده است. ‌این پژوهش در جنوب دشت چناران (واقع در استان خراسان رضوی) و با روش fema روی مخروطه‌افکنه فریزی انجام شده است. در ابتدا وجود مخروطه‌افکنه در منطقه شناسایی و سپس مناطق فعال روی مخروط از مناطق غیرفعال مجزا شدند. در گام سوم مناطق دارای سیلاب صد ساله روی مخروطه‌افکنه پهنه‌بندی شد. در ادامه گام سوم از سه راهکار به شرح زیر استفاده شد: 1. مدل‌سازی با fan program، 2. مدل‌سازی هیدرولیکی جریان با (hec-ras) و 3. استفاده از اطلاعات ژئومورفولوژی. نقشه‌های خطر سیل مستخرج از هرکدام از‌این راهکارها با یکدیگر مقایسه شد. مقایسه‌های صورت گرفته تناقض‌هایی را بین‌ این نقشه‌ها نشان داد که دلیلش ‌این است که هر روش بخشی از واقعیت سیل‌گیری را بیان می‌کند؛ بنابراین کاربرد مشترک مدل هیدرولیکی آبراهه و مدل fan (جریان روی بخش فعال مخروط‌افکنه) و نیز تحلیل توام ‌این نتایج با شواهد تاریخی سیل‌گیری از نظر ژئومورفولوژیکی روی مخروطه‌افکنه می‌تواند مخاطره سیل را به نحو مطلوبی نمایش دهد.