بررسی تاثیر شیب جانبی در دبی نشت از کانال‌های خاکی با استفاده از مدل آزمایشگاهی و برنامه‌ریزی بیان ژن

نشت از کانال‌های خاکی، بخش عمده اتلاف آب در طرح‌های آبیاری را شامل می‌شود. در این پژوهش، تاثیر شیب جانبی در دبی نشت از کانال‌های خاکی با سطح مقطع ذوزنقه با مدل آزمایشگاهی و برنامه‌ریزی بیان ژن (gep) بررسی شد. شیب جانبی کانال (z)، عمق آب (y) و ضریب هدایت هیدرولیکی خاک (k) به ‌عنوان پارامترهای متغیر در نظر گرفته شد. برای این منظور آزمایش‌هایی بر روی مدل آزمایشگاهی کانال خاکی انجام گردید. نتایج حاصل از اندازه‌گیری دبی نشت در آزمایشگاه نشان داد که دبی نشت رابطه مستقیمی با شیب جانبی کانال ندارد. در کانال‌های خاکی کوچک و کم‌عرض با افزایش شیب جانبی ابتدا دبی نشت کاهش و سپس افزایش می‌یابد. با توجه به اینکه نشت دارای ویژگی‌های محلی منحصر به فرد است، مقطع ذوزنقه با شیب 2=z در محدوده 5/2 >z> 5/1 حداقل دبی نشت را دارد. همچنین مدل gep عملکرد خوبی در شبیه‌سازی دبی نشت بر اساس همه پارامترها داشته است. معادله‌ای که با gepحاصل شد، تابعی صریح و دقیق است که با کاربرد آن می‌توان تلفات نشت از کانال‌های خاکی را در شرایط مشابه محاسبه کرد.