ارزیابی آلاینده‏های فیزیکی، شیمیایی و زیستی در آبخوان شریف‏آباد، قم

آلودگی آب‏های زیرزمینی بسیاری از منابع ارزشمند آب را تهدید‏‏ می‏کند. آلودگی آب‏های زیرزمینی ممکن است برای سال‏‏‏ها‏‏،‏‏ غیرقابل تشخیص باشد. احیا آبخوان‏های آلوده مشکل‏‏،‏‏ پرهزینه‏‏‏‏ و در برخی مواقع غیرممکن است. منابع آب زیرزمینی در آبخوان شریف‏آباد در شمال‏شرق قم شامل یک آبخوان آبرفتی آزاد است. این آبخوان بخش مهمی از آب مورد نیاز کشاورزی دشت را تامین‏‏ می‏کند. آلاینده‏‏‏های مهم در منطقه مورد بررسی شامل پساب تصفیه خانه‏‏‏های فاضلاب شهر قم‏‏،‏‏ آلاینده کشاورزی و باغبانی‏‏،‏‏ نشت از محل‏‏‏های دفن زباله بهداشتی و ...‏‏ است. این آلاینده‏ها احتمال آلودگی آبخوان شریف‏آباد را افزایش داده است. هدف از این پژوهش ارزیابی میزان آلودگی آبخوان شریف‏آباد به انواع آلاینده‏ها است. برای رسیدن به این هدف در اردیبهشت ماه 1392 در یک دوره از 50 حلقه چاه عمیق با توزیع مناسب، نمونه‌برداری شد و پارامترهای فیزیکی (رنگ، دما، کدورت، tss، ph، ec، tds، do، bod5 و cod)، یون‏های عمده (ca، mg، so4، cl، na و k)، برخی عناصر فرعی (no3، no2، nh4، po4، i و br)، برخی عناصر کمیاب و فلزات سنگین (b، as، ba، co، cd، fe، hg، pb، ni، sn و z) و پارامترهای بیولوژیکی (tc، fc و fs) اندازه‏گیری شد. برای ارزیابی آلودگی آبخوان شریف‌آباد از دستورالعمل‏‏ آب آشامیدنی ویژگی‏های فیزیکی و شیمیایی، ویژگی‏‏های میکروبیولوژی‏‏ و راهنمایی برای کیفیت آب آشامیدنی سازمان بهداشت جهانی استفاده شد. اگرچه آبخوان ‏شریف‌آباد در دهه گذشته به‌صورت گسترده به مواد آلاینده آغشته شده ولی نتایج نشان داد آلودگی‏های انسان‌زاد در آبخوان کمتر از بیشینه‏های مجاز تعریف شده در استانداردها‏ بود. با این وجود غلظت no3 در بعضی نمونه‏ها به آستانه آلودگی نزدیک شده بود. نتایج این پژوهش نشان می‏دهد که یکی از عوامل بازدارنده عدم گسترش مواد آلاینده در آبخوان عمق زیاد تا سطح ایستابی است.