بررسی و تحلیل نابرابریهای توسعه در سازمان فضایی استانهای ایران

ایران به عنوان یکی از کشورهای در حال توسعه با وجود تنوع و دارا بودن استعداها و پتانسیل‌های طبیعی و محیطی در پهنه سرزمین، نابرابری‌های زیادی در بین استانهای آن وجود دارد و اگر چه در سالهای قبل از طریق برنامه‌های مختلف توسعه سعی در رفع این نابرابری‌ها شده است ولی به دلایل مختلف همچون انتخاب الگوهای نامناسب توسعه و...، همچنان نابرابری بین استانهای ایران مشهود و ملموس است. که این امر در درازمدت می‌تواند پیامدهایی از قبیل ایجاد واگرایی در پیرامون و تمرکزگرایی شدید در مرکز و نیز به خطر انداختن اتحاد ملی و... را به همراه داشته باشد. در این مقاله به بررسی نابرابری‌های توسعه و محاسبه شدت این نابرابری‌ها در بین استانهای ایران در دو مقطع زمانی 1375 و 1385، با استفاده از 25 شاخص نابرابری توسعه از طریق تکنیک تحلیل عاملی، پرداخته شده است. داده‌های جمع‌آوری شده با استفاده از، روش تحلیل عاملی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. به منظور بیان فضایی نابرابری و عدم تعادل‌های منطقه‌ای از نرم افزار gis9.3 استفاده شده است.بر اساس نتایج حاصله از تحقیق استان‌های تهران، خراسان، سمنان و یزد در هر دو دوره (1375 و 1385) با جابه جایی رتبه در بین خود حایز رتبه‌های اول تا چهارم بوده‌اند. استان‌های محروم وتوسعه نیافته در دوره آماری 1375 شامل استان‌های سیستان وبلوچستان، اردبیل، کهگیلویه وبویراحمد و ایلام و در دوره آماری 1385 شامل استان‌های کرمان، کردستان، ایلام و کهگیلویه و بویراحمد بوده‌اند. این نتایج حکایت از وجود نابرابریهای توسعه و شکاف شدید، بین استانهای کشورطی سالهای مورد مطالعه دارد. بطوری که در مرکز کشور استان‌های توسعه یافته و در نواحی پیرامونی و مرزی استان‌های توسعه نیافته قرار دارند.