آسیب‌شناسی نظام برنامه‌ریزی مسکن گروه‌های کم‌درآمد در رویکرد آمایش سرزمین (مطالعه موردی: استان آذربایجان شرقی)

امروزه برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری در بخش مسکن در رویکرد فضایی و منطقه‌ای به‌ویژه مسکن قابل استطاعت برای گروه‌های کم‌درآمد از اصلی‌ترین و مهمترین مباحث مطالعات اقتصادی، جمعیتی و اجتماعی به‌شمار می‌آید. در این راستا، تاکید بر رویکردهای جامع و سیستمی در برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری فضایی مسکن در راستای تامین مسکن قابل استطاعت ضرورتی اجتناب‌ناپذیر می‌باشد. با توجه به اهمیت برنامه‌ریزی مسکن گروه‌های کم‌درآمد بر مبنای رویکردهای جامع و دیدگاه فضایی، هدف از تحقیق حاضر آسیب‌شناسی نظام برنامه‌ریزی مسکن گروه‌های کم‌درآمد با تاکید بر رویکرد آمایش سرزمین در استان آذربایجان شرقی به‌منظور شناسایی وضعیت موجود و ارائه‌ی راهکارهای اجرایی برای دست‌یابی به وضعیت مطلوب می‌باشد. در این راستا، روش تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت تحلیلیاکتشافی می‌باشد که به‌منظور تحلیل داده‌ها از روش کیفی تحلیل عاملی کیو q استفاده شده است. جامعه‌ی آماری تحقیق نیز شامل مدیران شهری و کارشناسان آشنا به مسائل برنامه‌ریزی مسکن می‌باشد که حجم نمونه با استفاده از روش دلفی هدفمند و با توجه به کیفی بودن تحقیق و بهره‌مندی از روش مصاحبه‌ی عمیق 14 نفر تعیین شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که مهمترین نارسایی‌های برنامه‌ریزی مسکن گروه‌های کم‌درآمد استان آذربایجان شرقی با تاکید بر رویکرد آمایش سرزمین در سه عامل سیاست‌های اقتصادی بازار مسکن، سیاست‌های عمران، شهرسازی و ساخت مسکن و همچنین سیاست‌های کلان (ساختاری) قابل بیان بوده که در مجموع 77/841 درصد از واریانس کل را تبیین می‌کنند. همچنین سیاست‌های برنامه‌ریزی مسکن در مراحل فرایند آمایش سرزمین «سازماندهی مطالعات»، «بررسی وضع موجود و قابلیت‌سنجی» و «آینده‌نگری» نیز دارای کاستی‌های اساسی می‌باشد.

pathology of housing planning system of low income groups in territorial spatial arrangement approach (case study: east azarbaijan province)

nowadays, planning and policymaking in the housing sector in the spatial and regional approach, especially affordable housing for lowincome groups, is one of the main and most important topics in economic, demographic and social studies. in this regard, the emphasis on comprehensive and systematic approaches in spatial planning and housing policy in order to provide affordable housing is an inevitable necessity. given the importance of lowincome housing planning based on comprehensive approaches and spatial perspective, the purpose of this study is to diagnose the pathology of lowincome housing planning system with emphasis on territorial spatial arrangement approach in east azerbaijan province to identify the current situation and provide practical solutions to achieve the desired situation. in this regard, the method of the present study is applied in terms of purpose and analyticalexploratory in nature, which in order to analyze the data, has been used the qualitative method of qfactor analysis. the statistical population of the study also includes city managers and experts familiar with housing planning issues, that the sample size was determined using the delphi method and according to the quality of the research and the use of indepth interview method of 14 people. findings show that the most important housing planning inadequacies of lowincome groups in east azerbaijan province can be expressed by emphasizing the territorial spatial arrangement approach in three factors; housing market economic policies, development policies, urban planning and housing construction, as well as macro (structural) policies, which explain 77% of the total variance. housing planning policies also have major shortcomings in the territorial spatial arrangement process of organizing studies, assessing the status quo and feasibility and foresight.