تحلیل زمانی‌ مکانی روند شمار روزهای تندری در ایران زمین

برای انجام این پژوهش از داده‌های ماهانه‌ی شمار روزهای همراه با طوفانهای تندری مربوط به 50 ایستگاه همدید ایران زمین طی بازه‌ی زمانی1/1980 تا 12/2010 استفاده شد. یک پایگاه داده‌‌ گاه‌جای در ابعاد50×372 ایجاد شد که بر روی سطرها زمان(ماهها) و بر روی ستونها ایستگاههای همدید قرار داشت. برای واکاوی وردایی شمار روزهای همراه با طوفانهای تندری از آزمون ناپارامتریک من کندال بهره گرفته شد. معناداری روند در سطح اطمینان 95 درصد آزمون شد. جهت برآورد نرخ وردایی از تحلیلگر شیب سن بهره بردیم. یافته‌ها نشان داد که در اغلب ماههای سال، بسامد رخداد این مخاطره‌ی جوی در ایستگاههای همدید افزایش یافته است. روند افزایشی اغلب ایستگاههای شمال‌غرب، غرب، شمال و شمال‌شرق کشور در سطح اطمینان 95 درصد معنادار است. گستره و نرخ افزایش بسامد روزهای همراه با طوفانهای تندری در فصل بهار نسبت به سایر فصول دیگر سال بیشتر است. برخلاف سایر ماههای دیگر سال در ماه مارس اغلب ایستگاههای نیمه‌ی غربی کشور روند کاهشی معناداری را تجربه کرده‌اند. به نظر می‌رسد که دلیل وردایی مشاهده شده در بسامد رخداد این پدیده‌ی فرین جوی ناشی از وردایی کنش سامانه‌های همدید مقیاس موثر بر اقلیم ایران زمین است. افزایش کنش واچرخندی سامانه‌ی سیبری در فصل بهار و تابستان منجر به شرایط دگرفشار بر روی نیمه‌ی شمالی کشور می‌شود و افزایش رخنمود طوفانهای تندری را برای این بخش از گستره‌ی ایران زمین در پی خواهد داشت. همچنین کاهش بسامد رخداد طوفانهای تندری در ماه مارس نیز ناشی از کاهش کنش چرخندی سامانه‌های سودانی و مدیترانه‌ای در این ماه از سال است.

TemporalSpatial Analysis of Numbering Trend of Thunderstorm Days in Iran

Monthly data of numbering trend of thunderstorm days connected to 50 synoptic stations of Iran during 1/1980 to 12/2010 were used to do this research. One matrix with dimensions 372×50 was created where there was time (months) on the rows and columns were located with place or analyzing synoptic stations. Nonparametric Mann Kendal test was used to analyze variance of numbering trend of thunderstorm days. The significance of trend at confidence level was 95% of test. The Sen Estimator was applied to estimate variance rate. The results of this study showed that the frequency of thunderstorms days of Iran experienced a significant variance during analyzing period. The frequency of thunderstorms increased on synoptic stations during  most of the months of the year. The increasing trend of most stations located in northwest, west, north and northeast was significant at 95% confidence level. The extent and increasing rate of frequency of thunderstorm days in spring was more than other seasons. In contrast to other months most of western stations experienced significant decreasing trend in March. It seems that the reason of these variances in frequency of occurrence of this atmospheric phenomenon resulted from variance of reaction of synoptic systems of effective scale on climate of Iran. The increasing reaction of Siberian anticyclone results in other conditions over northern parts of country during spring and summer and it results in increase of thunderstorms occurrence over northern parts of country. Also decreasing trend in March is resulted by decreasing trend in Sudan and Mediterranean cyclonic systems activity.