تحلیل فضایی و مدلسازی ارتباط مراکز کنش جوی با ناهنجاری های فراگیر بارش ایران

تغییرات فشار در مراکز کنش‌جوی اثرات مهمی بر سایر مولفه‌ها و الگوهای جوی موثر در تغییر پذیری بارش دارد. این پژوهش به منظور واکاوی و مدلسازی اثر و ارتباط مراکز کنش جوی بر ناهنجاری فراگیر و شدید بارش در ایران با استفاده از داده های 30 ایستگاه همدید در طول دوره 2010-1961 و دادههای سایت ncep/ncar امریکا در بازه ماه‌های نوامبر تا مه انجام گرفته است. در این پژوهش از روش همبستگی پیرسون و مدل سازی رگرسیون چندمتغیره در بازه ماه برابر و پیش یابی یک‌ماهه استفاده شده است. بر اساس نتایج بدست آمده نقش مراکز کنش مورد مطالعه در ناهنجاری‌های بررسی شده بسیار قوی و تعیین‌کننده است. به شکلی که بر اساس مقادیر استانداردشده ارتفاع جوّ در این مراکز با استفاده از توابع رگرسیونی ارائه شده در این پژوهش به خوبی می‌توان مقادیر این ناهنجاریها را تعیین و پیش‌یابی کرد. نتایج این پژوهش نشان داد مقادیر استانداردشده ارتفاع ژئوپتانسیل جوّ در منطقه همگرایی دریای سرخ در تراز 700، ناوه شرق مدیترانه در تراز 500، و پرفشار شمال آفریقا نیز در تراز 500 به ترتیب مهمترین اثردر ناهنجاری بارش در ایران را دارند. همچنین نقش مراکزی مانند پرفشار آزورز و کمفشار سودان در پیش‌یابی یک ماهه ناهنجاری بارش بسیار پررنگ می‌باشد. صحت‌سنجی عملکرد توابع رگرسیونی ارائه شده به منظور پیش‌یابی یک ماهه ناهنجاری بارش کشور بر اساس مقادیر rmse و bias بجز برای منطقه جنوب‌شرق کشور، برای سایر مناطق مورد تایید قرار گرفت.