بهره‌‌گیری از تکنیک ارزیابی مرکب ضرب جمع وزنی فازی در تعیین اولویت روش‌‌های استخراج زیرزمینی

نیاز به استفاده از مواد معدنی طی سال‌‌های اخیر، موجب توسعه حجم عملیات‌‌ معدنی و در نتیجه افزایش عمق استخراج معادن شده است. با افزایش عمق معادن، تعداد متغیرها و پارامترهای ژئومکانیکی دارای عدم قطعیت نیز افزایش می‌‌یابد. از این‌‌رو فعالیت‌‌های معدنکاری زیرزمینی می‌‌توانند با ریسک‌‌های دارای پیامدهای فاجعه‌‌بار همراه باشند. انتخاب یک روش استخراج زیرزمینی مناسب و ایمن، مطالعه و رده‌‌بندی این روش‌‌ها از دیدگاه ارزیابی ریسک همراه با طراحی معدن و قبل از شروع معدنکاری، می‌‌تواند کاهش ریسک‌‌های جانی و مالی را در پی داشته و در پیشگیری از حوادث موثر باشد. با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش با استفاده از تکنیک ارزیابی مرکب ضرب‑جمع وزنی فازی اقدام به رده‌‌بندی و تعیین میزان اهمیت برخی از مهم‌‌ترین روش‌‌های استخراج زیرزمینی از دیدگاه ارزیابی ریسک و با در نظر گرفتن عدم قطعیت و ریسک پارامترهای ژئومکانیکی تاثیرگذار شد. از آنجایی که روش نوین ارزیابی مرکب ضرب‑جمع وزنی فازی تا به حال در حوزه مطالعات معدنی استفاده نشده است، بنابراین کاربرد آن را می‌‌توان یکی دیگر از نوآوری‌‌های پژوهش حاضر برشمرد. انجام تحقیق، با طراحی پرسشنامه و نظرسنجی از کارشناسان آغاز شد. سپس روش ارزیابی مرکب ضرب‑جمع وزنی فازی پیاده‌‌سازی و اجرا شد. در نهایت با انجام محاسبات مربوطه، میزان پارامتر k و ارزش نهایی روش‌‌های استخراج زیرزمینی تعیین و گزینه‌‌های استخراج رتبه‌‌بندی شدند. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌‌دهند که روش‌‌های اتاق و پایه، استخراج از طبقات فرعی، کندن و پرکردن و تخریب در طبقات فرعی به ترتیب دارای بیشترین میزان وزن می‌‌باشند. به این ترتیب روش‌‌ اتاق و پایه در مقایسه با سایر روش‌‌های مورد مطالعه از بیشترین پتانسیل و روش تخریب در طبقات فرعی نیز از کمترین پتانسیل در ایجاد ریسک و ناپایداری برخوردار هستند.

utilization of fuzzy weighted aggregated sum product assessment technique to rank the underground mining methods

the need to use minerals in recent years has led to the development of the volume of mining operations and, as a result, increased mining depth. with the increase in the depth of mines and as a result the number of geotechnical/geomechanical parameters/variables with uncertainty, underground mining activities can be associated with hazards and risks with catastrophic consequences. choosing an appropriate and safe underground mining method, studying, and ranking from the risk assessment viewpoint along with mine design from the early stages of mining can lead to the reduction of life and financial risks. it can also be effective in preventing accidents. considering the importance of the subject, in this research, using the fuzzy waspas technique, it was being studied, ranked, and determined the importance of some of the most important underground mining methods from the perspective of risk assessment and taking into account the uncertainty and risk of geomechanical parameters. the research started with the design of a questionnaire and a survey of experts. then the fuzzy waspas method was implemented. finally, by performing relevant calculations, the final weights of underground mining methods were determined and they were ranked. the results of the research show that the methods of room pillar, sublevel stoping, cut fill, and sublevel caving have the highest weight, respectively. therefore, compared to the other methods, the method of room pillar has the highest and the method of sublevel caving has the lowest potential in creating risk and instability.