بررسی روابط میان مولفه‌‌های ژئومکانیکی تاثیرگذار بر انتخاب روش‌‌های استخراج زیرزمینی با رویکرد دیمتل فازی

در وقوع ریسک‌های ژئومکانیکی در معادن زیرزمینی نه یک فاکتور به‌تنهایی، بلکه مجموعه‌ای از فاکتورها در ارتباط با یکدیگر عمل می‌کنند. لذا انتخاب یک روش استخراج زیرزمینی مناسب و مطالعه ارتباط و اندرکنش موجود میان فاکتورهای ژئومکانیکی و زمین‌شناسی موثر در آن، قبل از شروع معدنکاری، می‌تواند در بیشینه‌سازی سود و بازیابی از منابع معدنی، افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های تولید و افت ماده معدنی و در نهایت ایجاد یک محیط ایمن برای معدنکاران در زیر زمین بسیار مفید باشد. لذا با توجه به اهمیت موضوع، در این تحقیق با کاربرد روش دیمتل فازی به تحلیل ساختار حاکم بر پارامترها از دیدگاه اثرگذاری و چگونگی روابط آنها با یکدیگر و هم‌چنین بررسی اهمیت هر یک از آنها پرداخته شد. برای اجرای این تکنیک، ابتدا پرسشنامه‌هایی طراحی و در میان متخصصان توزیع و سپس 18 پرسشنامه برای ارزیابی پارامترها دریافت شد. در نهایت با اجرای این روش، بردارهای برتری (r+c) و ارتباط (r-c) و درنتیجه میزان اهمیت، اثرگذاری و اثرپذیری برای هر یک از پارامترها محاسبه شد. نتایج حاصل از تحقیق نشان می‌دهد که شاخص‌های‌ فاصله‌داری ناپیوستگی‌ها و سپس ساختارهای اصلی زمین‌شناسی کانسار (درزه‌ها و ناپیوستگی‌ها، گسل‌ها، صفحات ضعیف و دایک‌ها)، تاثیرگذارترین و امتیاز رده‌بندی توده‌سنگ و مدول تغییر شکل‌پذیری توده‌سنگ به ترتیب تاثیرپذیرترین فاکتورها هستند. نمودار علّی ترسیم شده برای پارامترهای موثر در فرآیند انتخاب روش‌های استخراج زیرزمینی و وقوع ریسک‌های ژئومکانیکی در معادن زیرزمینی نیز نشان می‌دهد که پارامتر امتیاز رده‌بندی توده‌سنگ دارای بیشترین مقدار برتری است و از این‌رو دارای بیشترین اهمیت در بین سایر پارامترها می‌باشد.

investigating the interaction of geomechanical factors influencing the underground mining method selection using fuzzy dematel method

in the occurrence of geomechanical risks in underground mines, not only one factor, but a set of factors are closely related to each other. therefore, choosing a suitable underground mining method and studying the relationship and interaction between the geomechanical and geological factors affecting it, before starting the mining process, can maximize profit and recovery, increase productivity, reduce production costs and ore losses, and finally create a safe environment for underground miners. therefore, according to the importance of the subject, in this research, using the fuzzy dematel method, the structure governing the factors was analyzed from the point of view of their influence and how they relate to each other, and also the importance of them. to implement this technique, first questionnaires were designed and distributed among experts, then 18 questionnaires were received to evaluate the factors. finally, by implementing this method, the vectors of r, c, r+c, and r-c were calculated for each factor. the results show that the factors of discontinuity spacing and geological structures of the deposit have the highest (cause factors), and the criteria of rock mass rating (rmr) and rock mass deformation modulus have the lowest impact (effect factors), respectively. the causal diagram drawn for the geomechanical factors influencing the underground mining method selection and the occurrence of geomechanical risks in underground mines, also shows that the rock mass rating (rmr) factor has the highest prominence value and therefore has the most importance among all other parameters.