بررسی عوامل موثر بر ناپایداری تونل با استفاده از رویکرد آماری

در این مطالعه نقش عوامل موثر بر ناپایداری تونل و فضاهای زیرزمینی با استفاده از رویکرد آماری بررسی شده است. بدین منظور، مهم‌ترین عوامل موثر بر ناپایدرای تونل شناسایی و این عوامل (شامل 25 عامل) در قالب شش گروه اصلی دسته‌بندی شدند. سپس، مجموعه وسیعی از ناپایداری‌های رخ داده در تونل‌های مختلف دنیا مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از این بررسی‌ها به صورت یک پایگاه داده مبتنی بر جامعه آماری و با در نظر گرفتن عامل اصلی ایجاد کننده ناپایداری و نوع کاربری تونل ثبت شد. در نهایت، تحلیل‌های آماری بر روی ناپایداری‌های رخ داده در تونل‌های مختلف و با تمرکز بر نوع کاربری و فراوانی نسبی ناپایداری انجام شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد مجموعه عوامل ژئومکانیکی، مباحث مطالعات و طراحی و عوامل مربوط به شرایط زمین‌شناسی و جغرافیایی ساختگاه دارای بیشترین میانگین فراوانی نسبی در ناپایداری بوده که این سه دسته عوامل، مجموعا حدود 73 درصد از ریزش‌های حادث شده در تونل‌های با کاربری عمرانی را شامل ‌می‌شوند. همچنین، بین 70 الی 80 درصد از ناپایداری‌ها ناشی از 32 درصد از عوامل بوده و نقش سایر عوامل در بروز ناپایداری تونل کمتر از 30 درصد برآورد شده است. در این بین، سه عامل اصلی زون‌های ضعیف، عدم به کارگیری بازطراحی و بازنگری حین اجرا و سطح و وضعیت آب زیرزمینی، به ترتیب با فروانی نسبی 17/5، 12/5 و 10/5 درصد، موثرترین عامل در بروز ناپایداری بوده‌اند. در مجموع، تونل‌های آزادراه و بزرگراه، دارای بیشترین انطباق با سایر کاربری‌های دیگر بوده و ‌می‌توان این گونه نتیجه‌گیری کرد که این نوع کاربری را ‌می‌توان از نقطه نظر عوامل موثر بر ناپایداری تونل، به عنوان نماینده از سایر کاربری‌ها در نظر گرفت. نتایج حاصل از این تحقیق را ‌می‌توان به عنوان یک مبنای کلی در ارزیابی احتمال ناپایداری تونل و فضاهای زیرزمینی و مدیریت این نوع از پروژه‌ها به کار گرفت.

evaluation of effective factors on tunnel instability through statistical approach

in this paper, the role of effective factors on the instability of tunnels and underground excavations was explored through statistical analysis. to reach this goal, the effective factors (including 25 different factors) on the tunnel instability were recognized based on the deep literature survey and expert judgment. then, a database of previous tunnel instabilities was established based on the type of tunnels and the main factor of instabilities. the effective factors were classified into six main groups and utilized for statistical analysis based on the relative frequency of tunnel instability. the results of this paper show that the geomechanical factors, design-investigation issues, and geological-geographic conditions of the site are the main three reasons for tunnel instability, where these main factors control more than 70% of civil-utility tunnels through all case studies. in addition, the design-investigation issues and geological-geographic conditions show the lowest and highest dependency on the tunnel utility, respectively. the “weak zones”, “inadequate redesign during construction”, and “the groundwater level and conditions” are the main three effective factors in tunnel instability, where the relative frequency of instability due to these factors reaches up to 40% for most of the case studies. based on the main effective factors of instability, the freeway and highway tunnels show the highest consistency with all other utilities for tunnels in the statistical population. therefore, freeway and highway tunnels can be considered as the most representative of overall utilities. the outcome of this paper can be applied to risk assessment of tunnel instabilities and technical management.