رتبه‌بندی استان‌های کشور از لحاظ عملکرد زیست‌محیطی صنایع با رویکرد توسعه ‌یافته تصمیم‌گیری

اﻣﺮوزه مدیریت زیست‌محیطی ﺑﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از ﻣﻬم‌ترﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ صنایع ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ. افزایش نگرانی‌های جهانی از اثرات مخرب فعالیت‌های صنعتی موجب تغییرات گوناگونی در سیاست‌ها و راهبردهای دولت‌ها در بهبود عملکرد زیست‌محیطی گردیده است. به همین دلیل، بررسی وضعیت عملکرد زیست‌محیطی صنایع از اهمیت بالایی برخوردار است. این پژوهش استان‌های کشور را از نظر عملکرد زیست‌محیطی صنایع، در ابعاد مختلف، ارزیابی و رتبه‌بندی می‌کند. ابتدا، با بررسی جنبه‌های گوناگون تاثیرات مخرب فعالیت‌های صنعتی بر محیط زیست و بهره‌گیری از نظرات کارشناسان حوزه، یک مجموعه چند‌بعدی از معیارها برای ارزیابی عملکرد زیست‌‌محیطی صنایع استان‌ها ارائه شد. سپس با ارائه و اجرای یک رویکرد توسعه ‌یافته، با ترکیب تکنیک‌های تصمیم‌گیری چند ‌معیاره به ارزیابی و رتبه‌بندی استان‌های کشور از لحاظ عملکرد زیست‌محیطی صنایع پرداخته شد. در گام اول، با استفاده از رویکرد ترکیبی از روش‌های آزمایشگاه ارزیابی و آزمون تصمیم‌گیری و فرایند تحلیل شبکه‌ای (danp)، تعاملات متقابل بین معیارها و زیرمعیارهای پژوهش استخراج و وزن آن‌ها محاسبه گردید. سپس، از تکنیک ارزیابی نسبت جمعی (aras) برای به دست آوردن ضرایب مطلوبیت نسبی و رتبه‌بندی استان‌ها، بهره گرفته شد. نتایج نشان می‌دهد که صنایع استان‌های شمال غربی و جنوب غربی ایران در مقایسه با سایر استان‌ها، از عملکرد زیست‌محیطی بهتری برخوردارند. در این ارزیابی استان‌های بوشهر، خراسان شمالی و خوزستان به ترتیب با ضرایب مطلوبیت نسبی 0/488، 0/412 و 0/401 در رتبه‌های اول تا سوم قرار گرفتند.

Ranking Iranian provinces in terms of the environmental performance of industries with a developed decision-making approach

Nowadays, environmental management with the aim of preserving the environment has become a crucial matter to industries. Rising global concerns about the negative effects of industrial activities have led to a variety of changes in governments’ policies and strategies to improve environmental performance. Hence, studying the environmental performance of industries is an important task. This study evaluates and ranks the Iranian provinces in terms of environmental performance of industries, in various dimensions. This research defines a multidimensional set of environmentally friendly manufacturing criteria by examining the various aspects of industrial activities impacts on the environment and also with the assistance of experts’ guidance for evaluating the industries at the provincial level. Then, we use a combined approach based on decisionmaking trial and evaluation laboratory technique and analytic network process (DANP) method to calculate the interactions between the research criteria and subcriteria along with their influential weights. In the end, we utilize the additive ratio assessment (ARAS) technique to obtain relative utility coefficients (closeness coefficients) and ranking the provinces. Generally, this study concludes that industries in northwestern and southwestern provinces of Iran are more environmentally friendly than other provinces. In this evaluation, Bushehr, North Khorasan and Khuzestan provinces were ranked first to third with their relative utility coefficients of 0.488, 0.412 and 0.401, respectively.