تحلیل مزایای تغییر شیوه‌ی حمل کالا از جاده‌ای به ریلی از نگاه توسعه پایدار؛ مطالعه موردی ایران

طی سال های اخیر حدود %90تناژ جابجایی کالا در ایران از طریق جاده انجام گرفته است، و شیوه ی حمل ریلی کم اقبال بوده است. شیوه ی حمل ریلی از جهت میزان مصرف سوخت، آلودگی هوا و همچنین امنیت در بروز سانحه نسبت به شیوه جاده دارای مزایای قابل توجهی است. در این پژوهش سه سیاست تشویقی یا منع کننده برای سال پایه 1390باهدف ترغیب به سمت استفاده از شیوه ریلی براساس یک مدل لوجیت دوگانه موردبررسی قرار می گیرد. مدل اشاره شده دارای متغیرهای مهم شامل هزینه، مسافت و دسترسی به شبکه ریلی است. سیاست های مورد تحلیل براساس مدل ایجاد شده شامل: حذف یارانه گازوئیل، تخفیف در هزینه حمل ریلی و تکمیل خطوط ریلی در دست احداث می باشند. بر اساس تحلیل منابع کلان انرژی کشور میزان مصرف سوخت گازوئیل و تولید آلاینده های هوا به ازای هر تن کیلومتر در بخش جاده 9/5برابر ریل است. از طرفی هزینه تلفات جاده ای با عامل ناوگان باری به ازای هر تن کیلومتر عملکرد بیش از 80برابر بخش ریلی بوده است. با استفاده از یک مدل انتخاب وسیله بین شیوه حمل بار در جاده و ریل برای چهار گروه کالای قابل رقابت بین ریل و جاده شامل کالاهای معدنی، فلزات خام، کالاهای ساختمانی و مواد نفتی و ارزش گذاری سیاست ها از جهت هزینه، میتوان گفت ارائه تخفیف بیشتر دارای تاثیر بالایی بر تغییر شیوه حمل بوده و پسازآن حذف یارانه اثرگذار است. همچنین به ازای هر تن کیلومتر تغییر شیوه حمل از جاده به ریل، به طور متوسط منفعت خالصی در حدود 3300ریال مورد انتظار است.