انسان‌شناسی خوف از خدا مبتنی بر دیدگاه علامه طباطبایی: رویکرد روانشناختی

تفاوت نگرش محققان به ماهیت انسان، نه‌تنها زمینه و زیربنای توصیف و تبیین ویژگی‌های شخصیتی است، بستری برای شناسایی و معرفی حالات نفسانی نو در انسان است. با توجه به تفاوت دیدگاه علامه طباطبایی با برخی از روان‌شناسان و اندیشمندان غربی درخصوص خاستگاه هیجان ترس، هدف این مقاله، شناسایی ویژگی‌های انسان‌شناسی در پدیدآیی هیجان خوف از خدا است. روش پژوهش، کیفی و از روش تحلیل کیفی محتوای متون دینی با تمرکز بر توصیف، تبیین و تحلیل استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان دادند خوف از خدا بهنجار و از انواع خوف حزم است که به هرگونه ترس، بیم و دلواپسی به خاطر خدا که برآمده از احتیاط باشد، اشاره دارد. همچنین، خوف از خدا دارای دو قسم، خوف در توازن با رجا و خوف از مقام الهی است. علاوه بر این، پدیدآیی خوف از خدا مبتنی بر چهار ویژگی در انسان است. یک: هدفمندی، دو: خصوصیات وجودی انسان (وابستگی و پیوستگی)، سه: انسان موجودی با انگیزه دفع ضرر و چهار: مراتب معرفت انسان از توحید که علامه طباطبایی به هر کدام از آنها تاکید داشته است. نتایج نشان دادند خاستگاه ترس از خدا نه‌تنها عوامل طبیعی بیرونی (همچون رعد و برق) نیست، وابسته به برخی از ویژگی‌های ماهیت معلولی انسان، اصل جهت‌مندی و عدم استقلال فرد نسبت به هستی قلب و درونمایه‌های آن است.

the anthropology of fear of god based on allameh tabatabai’s perspective: a psychological approach

the difference in researchers’ attitudes towards human nature is not only the background and foundationof describing and explaining personality traits but also a platform for identifying and introducing newemotional states in humans. the purpose of this study is to identify the features of anthropology from allamehtabatabai’s point of view on the emergence of fear of god. the research method is qualitative. the qualitativeanalysis of the content of religious texts with a focus on description, explanation, and analysis has been used.the findings of the research showed that fear of god is a normal issue. in addition, fear of god has two types,fear in balance with hope and fear of divine position. moreover, the phenomenon of fear of god is based onfour characteristics in humans: 1) purposefulness, 2) the existential characteristics of man, 3) man with themotivation to avoid harm, and 4) the levels of man's knowledge of monotheism. the results showed that theorigin of fear of god is not only external natural factors (such as lightning); rather, it is dependent on somecharacteristics of the disabled nature of the human being, the principle of orientation, and the lack ofindependence of an individual.