اخلاق نقلی وحیانی به‌ مثابه «میزان» برای اخلاق فلسفی

یکی از مهم‌ ترین ویژگی‌ ها و امتیازات رویکرد «اخلاق وحیانی نقلی» در مقابل «اخلاق فلسفی عقلی» میزان‌بودنِ اخلاق نقلی برای حکمت عملی است. پژوهش پیشِ‌رو جوانب این مسئله را به روش تحلیلی اسنادی بررسی کرده است. مکتب اخلاق وحیانی، موازین خود را در دو قالب «آموزه‌های اخلاقی» و «پیشوایان معصوم» ارائه داده است. در یک نگاه کلان، کلّیت مکتب اخلاق فلسفی با موازین اخلاق وحیانی، همسویی دارد و نگاه کسانی که در این ساحت دچار افراط یا تفریط شده‌اند، پذیرفته نیست. در یک نگاه جزئی و تفصیلی، برخی مسائل مطرح در اخلاق فلسفی از موازین اخلاق وحیانی فاصله دارد و به همین دلیل، در حکمت عملی اسلامی به آن توجه نمی‌شود. آداب شراب‌خوردن و نگاه درجه دوم به بردگان و همچنین به جنس زن در نظام اخلاقی افلاطون و ارسطو و نیز نظریه اشتراک زنان، فرزندان و اموال یا نظریه اختصاص فضیلت اخلاقی به طبقات مرفّه جامعه، برخی از مصادیقی است که در نسخه یونانی از حکمت عملی مطرح بوده است؛ اما به‌دلیل مطابقت‌نداشتن با موازین اخلاق نقلی، در حکمت عملی اسلامی دنبال نشده‌اند. همچنین، باید توجه داشت «نسبتِ توزینی» که اخلاق برخاسته از آموزه‌های وحیانی با مکتب اخلاق فلسفی برقرار می‌کند، به ضمیمه اندیشه همسویی وحی و عقل در اخلاق، در شکل‌گیری رویکرد اخلاق تلفیقی در کنار دو رویکرد اخلاق فلسفی و اخلاق نقلی موثر بوده‌ است.

revealed narrative morality as scale for philosophical morality

in contrast to ‘philosophical morality’, one of the most important features and advantages of the approachof ‘revealed-narrative morality’ is that the revealed-narrative morality is the measure of practical wisdom. inthis regard, the present study investigates the aspects of this issue using an analytical-documentary method.the revealed-narrative morality school has presented its standards and scales in two formats: ethical teachingsand innocent leaders. in a broad view, the school of philosophical morality is aligned with the scales andstandards of revealed morality in general, and the view of those who have gone to excesses or extremes in thisfield is unacceptable. in particular, some issues raised in philosophical ethics are far from the scales of revealedmorality, and for this reason, they are not considered in islamic practical wisdom. some examples are themanners of drinking wine, considering slaves as second-rate people, viewing women as viewed in the moralsystem of plato and aristotle, the theory of sharing properties with children, and the theory of assigning moralvirtue to the prosperous classes of the society. although they are discussed in the greek version of practicalwisdom, due to the non-compliance with the scales of narrative morality, they are overlooked and not followedin islamic practical wisdom. it should also be noted that the ‘balancing ratio’ which is established betweenrevealed-based narrative morality and the school of philosophical morality, and also the alignment of revelation and reason in ethics, have been very effective in forming the two approaches of philosophical and narrative ethics into a unified ethical approach.