نگرش هرمنوتیکی میبدی و گنابادی به داستان حضرت آدم(ع)

بعضی از متشابهات در عناصر و اجزای داستان حضرت آدم(ع) راجع به عصیان آدم، رابطۀ هبوط آدم با خلافت او، پیمان الهی و اسماء الهی است. پرسش‌های مطرح‌شده در زمینۀ کشف حقیقت این عناصر متشابه در ذهن مخاطب و برداشت‌ها و تاویل‌های ارائه‌شده، ضرورت واکاوی هرمنوتیکی این موضوع را آشکار می‌کند. میبدی و گنابادی با رویکرد عرفانی از مضامین متشابه، نمادین و رمزگونۀ داستان آدم رمزگشایی کرده‌اند؛ ولی واکاوی هرمنوتیک سنّتی یا مدرن در متن هر مفسّر درخور تامل است. علت انتخاب این دو تفسیر برای این پژوهش این است که هر دو با تاکید بر شیوۀ تفسیر عرفانی و با بهره‌گرفتن از زبان رمزی به روشنگری عناصر مبهم این داستان مبادرت ‌ورزیده‌اند و اصولاً میان درک مفاهیم متافیزیک و انتزاعی و تفسیر عرفانی که زبان رمزی و ادبی دارد، سنخیّت بیشتری وجود دارد. از منظر هرمنوتیکی، میبدی و گنابادی ضمن بیان معانی متعدّد اسماء و کلمات الهی، با بیان ژرفناکی و اسرارآمیزبودن آنها راه مخاطبان را برای ارائۀ تاویل‌های دیگر فراهم ‌کرده‌اند و بر مبنای هرمنوتیک مدرن، دستیابی به معانی نهایی را غیرممکن می‌دانند؛ هرچند به‌صراحت این موضوع را بیان نکرده‌اند. گنابادی در تفسیر عرفانی متشابهات داستان آدم(ع)، بیشتر با رویکردی اجتهادی و استدلالی و میبدی با رویکردی ذوقی و با لحنی عارفانه و عاشقانه ورود پیدا می‌کنند. این پژوهش به شیوۀ تحلیل کیفی محتوای متن به سامان رسیده‌ است.

Meybodi and Gonabadi’s Hermeneutic Views on the Story of Adam (AS)

Some similarities in the elements and components of the story of Adam (AS) are about Adam’s rebellion, the relationship between Adam’s descent and his caliphate, the divine covenant, and the divine names. The questions that arise in the mind of the audience and interpretations reveal the need for a hermeneutic analysis of this issue. Meybodi and Gonabadi have deciphered the similar, symbolic, and cryptic themes of Adam’s story with a mystical approach. The reason for choosing these two interpretations  is that both of them by using  mystical interpretation and  the cryptographic language have tried to clarify some ambiguous elements of this story. The story of Adam is full of secrets and mysteries addressed  in  past commentary books with different interpretations. The Quranic interpretations choose various approaches such as rational, narrative, ijtihad, mystical, etc. Among them, mystical interpretations in terms of hermeneutic approach and the use of symbolic language have been more powerful and attractive in clarifying the semantic ambiguities of the verses. Among these interpretations,  the interpretation of Meybodi’s Kashfal asrar and Gonabadi’s Bayanal Saadat fi maghamatal Abadat could be mentioned In the present study, we deal with the interpretable elements of the story of Adam (AS) in the abovementioned works. In this qualitative study, the data were collected using the content analysis method. From a hermeneutic point of view, Meybodi and Gonabadi, while expressing various meanings of the divine names and words, by expressing their depth and mystery have provided the audience with a way to offer other interpretations and, based on modern hermeneutics, consider the final meanings impossible. However, they have not explicitly stated this. In the mystical interpretation of the similarities of the story of Adam (AS), Gonabadi takes an approach which focuses on  ijtihad and reasoning while  Meybodi uses  a tasteful approach  with a mystical and romantic tone. Both commentators have tried to find an interpretation of Adam’s rebellion or infallibility, but in all the verses of Adam’s story, it seems that the prohibition of eating the fruit of the tree was for the sake of guidance and benevolence. Meybodi considers the divine names as subtle points or the secrets of God which have been entrusted in the heart of Man by the command of God, and no other being is worthy of carrying the divine trust. Yet,  Gonabadi believes that the divine names are in Adam’s intelligence. In the Holy Qur’an, a combination of traditional and modern hermeneutic approaches can be seen. In similar verses, on the one hand, the knowledge of the intention of the author, who is God, is important;  on the other hand, it is not possible to reach the final meanings because the celestial text originates from a vast and infinite source of knowledge which is not limited.