تحلیل و ارزیابیِ نقدِ برهان وجودی بر مبنای تفاوت حملین توسط یکی از شارحان صدرالمتالهین

برهان وجودی در فلسفۀ اسلامیِ معاصر، بر مبنای یکی از ابتکارات و نوآوری‌های موجود در این فلسفه، نقد شده است. این نوآوری مربوط به بحث گزاره‌ها و تقسیم آنها و شرط تناقض است. این نقد، بیشتر ناظر به برهان وجودی آنسلم است؛ اما سایر روایت‌های برهان وجودی، به‌ویژه دکارت را نیز در بر می‌گیرد. جوادی آملی، یکی از شارحان و پیروان صدرالمتالهین شیرازی، نقد مزبور را انجام داد. مسئلۀ اصلیِ این تحقیق، تحلیل و ارزیابی این نقد است. برای ارزیابی دقیق‌تر نقد جوادی آملی بر برهان وجودی، علاوه بر نقد و ارزیابی نگارنده، نقد و ارزیابی یکی از نویسندگان نیز مطرح و از سوی نگارنده نقد و ارزیابی شده است. مسئلۀ این پژوهش هرچند به‌ظاهر دارای دو جزءِ ارزیابی نگارنده از دیدگاه جوادی آملی و نیز ارزیابی نگارنده از نقد یکی از نویسندگان بر جوادی آملی است، این دوگانگی صرفاً ظاهری است و مسئلۀ تحقیق واحد است: تحلیل و ارزیابی نقد جوادی آملی بر برهان وجودی بر مبنای تفاوت دو حمل. در نتیجۀ این ارزیابی، میزان نیازمندی این نقد به بازبینی و در عین حال، پایداری آن در برابر انتقادهای برآمده تبیین می‌شود.

A Critique of the Existential Argument Based on the Prediction Difference by One of the Commentators of Sadr alMutallahin

Abstract The existential argument in contemporary Islamic philosophy has been criticized on the basis of one of the initiatives and innovations in this philosophy. This innovation is about discussing propositions and their division and the condition of contradiction. This critique is more concerned with Anselm’s argument. But it also includes other narratives of the existential argument, especially Descartes. Javadi Amoli, one of the commentators and followers of Sadr alMuta’allehin of Shiraz, made a relevant criticism. The main aim of the present study is to analyze Javadi Amoli’s critique of the existential argument, in addition to the author’s critique and evaluation. One of the authors’ critiques and evaluations has also been proposed and criticized by the author of this study. Although the aim of this study apparently has two components: the author’s evaluation from Javadi Amoli’s point of view and the author’s evaluation of one of the author’s critique of Javadi Amoli, this duality is purely apparent and the research problem is the same. The study confirms Javadi Amoli’s critique of the existential argument based on the difference between the two predictions. As a result of this evaluation, the extent to which this critique needs to be reviewed and, at the same time, its resilience to criticism is explained.