ارزیابی دیدگاه ملا محمدسعید رودسری گیلانی درباره وحدت وجود

از زمرۀ نوشته‌های ملا محمد سعید رودسری گیلانی حکیم قرن یازدهم و دوازدهم قمری و متعلق به مکتب اصفهان – کتاب «رساله توحید» است که در آن، نظریه وحدت وجود را نقد و در خلال آن از ادله توحید و شبهات مربوط به آن و همچنین تعین واجب‌الوجود بحث کرده است. او هم با عصر حکمای نامداری همچون صدرالمتالهین قرابت دارد و هم با جریان‌های منتقد مکتب صدرایی همچون مدرسه ملا رجبعلی تبریزی و مانند او نزدیک است. این رساله که نگارندگان این مقاله آن را تصحیح و ترجمه کرده‌اند، گویا تنها اثر به‌جای‌مانده از این حکیم، متکلم و فقیه مکتب اصفهان است. در نگاه کلی، مصنف رساله، منشا اشتباه صوفیه در قائل‌شدن به وحدت وجود را خلط میان دو معنای متفاوت مطلق وجود دانسته است و با ذکر اقوالی از حکما و متکلمان، آن را نقد و بررسی کرده است. او در ادامه، لوازم و تبعات اعتقاد به وحدت وجود را نیز ذکر و نحوه تعین واجب‌الوجود و توضیحات لازم درباره حقیقت مطلق وجود را بررسی کرده است.