تحلیل و ارزیابی سرمایه اجتماعی شبکه‌های خرد توسعه در راستای توسعه پایدار محلی مطالعه موردی: پروژه بین‌المللی rfldl، شهرستان سرایان

سرمایه اجتماعی بین‌گروهی یا برون‌گروهی، به ارتباطاتی اشاره دارد که به‌جای اتکا به مشابهت‌‌های فردی و هویت مشترک، به علایق مشترک می‌پردازند و از مهم‌ترین مولفه‌های اجتماعی توسعه پایدار محلی و منطقه‌ای است. اعتماد و مشارکت اجتماعی از ابعاد مهم سرمایه اجتماعی قلمداد می‌شوند. این مفهوم در پژوهش حاضر، در چهار روستای دوست‌آباد، بسطاق، زنگویی و شهر سه‌قلعه شهرستان سرایان استان خراسان جنوبی سنجش شد. در این منطقه، پروژه بین‌المللی rfldl با هدف توانمندسازی جوامع محلی و جلب مشارکت مردمی در احیای مناطق خشک عملیاتی شد. در این پروژه، گروه‌های خرد توسعه روستایی مبنای مشارکت و ظرفیت‌سازی اجتماعی قرار می‌گیرند. در این مقاله میزان سرمایه اجتماعی در شبکه ذی‌نفعان محلی با هدف دستیابی به توسعه پایدار در مناطق چهارگانه تحت پوشش پروژه rfldl بررسی شد. برای این منظور با استفاده از پرسشنامه‌های تحلیل شبکه‌ای و مصاحبه مستقیم با کنشگران شبکه (اعضای گروه‌های خرد توسعه در چهار منطقه)، پیوندهای اعتماد و مشارکت مطالعه شدند. شاخص‌های سطح کلان شبکه ازجمله تراکم، دوسویگی، انتقال‌یافتگی، میانگین فاصله ژیودزیک و نسبت پیوندهای برون‌گروهی به درون‌گروهی محاسبه شدند. نتایج این مطالعه نشان از اندک‌بودن میزان اعتماد، مشارکت، انسجام و سرمایه اجتماعی پیش از اجرای پروژه rfldl دارند. پس از اجرای این پروژه تغییراتی از این دست رخ داد: میزان شاخص‌ها‌ی مذکور افزایش یافت و به حد متوسطی رسید، سرعت گردش و تبادل اعتماد و مشارکت و اتحاد و یگانگی بین افراد بالا رفت، میزان پیوندهای برون‌گروهی یا پلی دوبرابر شد، سرمایه اجتماعی برون‌گروهی بین چهار منطقه افزایش یافت، که بر کاهش مطرودیت اجتماعی، افزایش رفاه اجتماعی و مشارکت گسترده ساکنان اثرگذار خواهد بود.