افت منابع آب زیرزمینی و تاثیر آن بر ساختار کالبدی نواحی روستایی (موردمطالعه: سکونتگاه‌های روستایی شهرستان لردگان

نیاز روز‌افزون انسان به‌ آب از یک‌‌سو و کمبود آن از سوی دیگر، باعث افزایش بهره‌برداری از این منبع حیاتی شده است. امروزه، به دلیل بهره‌برداری بیشتر از منابع آب ‌زیرزمینی و افت سطح ایستابی این ذخایر به سمت لایه‌های عمیق‌تر، مشکلات متعددی سکونتگاه‌های روستایی را تهدید می‌نماید. مسئله اساسی این است که به دنبال افزایش جمعیت و رشد تقاضا برای رفع نیازهای جوامع روستایی، بهره‌برداری بی‌رویه و فشار بر این ذخایر حیاتی مضاعف گردید. هدف اصلی پژوهش، ریشه‌یابی علل افت منابع آب ‌زیرزمینی و تاثیر آن بر ساختار کالبدی نواحی روستایی است. برای گردآوری اطلاعات تحقیق (که به‌لحاظ هدف، کاربردی است) از مطالعات اسنادی و میدانی بهره‌گیری شد. جامعه آماری پژوهش 89831 نفر از جمعیت ‌روستایی شهرستان لردگان است که 115 نمونه‌‌ آن به کمک نرم‌افزار gpower، به‌طور هدفمند انتخاب گردید. داده‌های پژوهش با روش‌های توصیفیتحلیلی و علیتطبیقی و نیز به یاری نرم‌افزارهای spss و gis تجزیه‌وتحلیل شدند. یافته‌ها نشان می‌دهد طی دوره 1340-1395، افزایش شمار بهره‌برداران زراعی، گسترش سطح زیرکشت آبی و حفر چاه‌های عمیق، با افزایش بهره‌برداری بی‌رویه و افت سطح آب زیرزمینی در قلمروی پژوهش، رابطه دارد. همچنین می‌توان گفت خرد شدن قطعات زراعی، اعطای مجوز حفر و کف‌شکنی چاه‌ها و رواج محصولات زراعی آبخواه در ‌تعامل با افزایش جمعیت، مهم‌ترین عوامل برداشت مضاعف و افت تراز آب‌های زیرزمینی تا مرز 22 متر در دشت‌ها به شمار می‌آید که پیامدهای آن به شکل از ‌بین‌ رفتن تالاب‌ها و مراتع، نشست زمین به میزان 85 سانتی‌متر، ایجاد شکاف عمیق در مساکن و مزارع، دگرگونی سیمای دشت‌ها و سرانجام ناپایداری سکونتگاه‌های روستایی ظاهر شده است.

Groundwater Resources Drawdown and Its Effect on the Physical Structure of Rural Areas: A Case Study of Rural Settlements of Lordegan

The increasing human need for water, on the one hand, and its scarcity, on the other, have increased the exploitation of this vital resource. Today, with more attention to groundwater resources and the vertical movement of these reservoirs to deeper layers, numerous problems are threatening life in rural habitats. The main purpose of the present study is to identify the causes of groundwater resource drawdown and its effect on the physical structure of rural areas. Crucially, it has doubled as population growth and demand increase to meet the needs of rural communities, excessive exploitation and pressure on these vital reserves. Documentary analysis and field study were used to collect the required data. The statistical population of the study included 89831 people in the rural population of Lordegan, out of which 115 were selected by purposive sampling method using the GPower software. The data were analyzed by descriptiveanalytical and causalcomparative methods on the SPSS and GIS software programs. The findings showed that increasing number of farmers, expanding irrigated areas and drilling deep wells during the period 19612016 are correlated with unnecessary exploitation and drop in groundwater level in the research area. The results further showed that the fragmentation of agricultural parts, granting permits for digging and breaking wells and the prevalence of aquacultural crops in interaction with population growth were the most important factors for double harvesting and reduction of groundwater levels to 22 meters in the plains. It has manifested itself in the form of the disappearance of wetlands and pastures, land subsidence of 85 cm, deep divisions in settlements and farms, changes in the appearance of plains, and, ultimately, the instability of rural settlements.