تحلیل عوامل موثر بر تغییر منظر کالبدی روستاهای حاشیه کلان‌شهرها (موردمطالعه: روستاهای حاشیه شمالی کلان‌شهر مشهد)

بررسی و مطالعه روستاها و تحولات کالبدی و بصری آن‌ها نمایانگر دخالت عوامل مختلفی است که گاه در حیطه اختیار روستائیان و گاه خارج از آن است. این عوامل از جهات مختلف روستاها را هدف قرار می‌دهند که منظر و تغییر آن یکی از این ابعاد است. هدف پژوهش حاضر شناسایی مهم‌ترین عوامل موثر بر تغییر منظر کالبدی روستاهای حاشیه کلان‌شهر مشهد است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی و از نوع کاربردی است. جامعه آماری تحقیق را 13 روستای واقع در 5 کیلومتری حاشیه شمالی شهر مشهد تشکیل می‌دهند که از طریق نرم‌افزار gis تعیین شده‌اند و مبنای مطالعه و تعیین حجم نمونه قرار گرفتند. ابزار تحقیق پرسشنامه محقق ساخته‌ای است که شامل دو گروه عوامل درونی و بیرونی به‌عنوان متغیر مستقل تحقیق و شاخص‌های متغیر منظر به‌عنوان متغیر وابسته است. نتایج تحلیل داده‌های حاصل از تکمیل پرسشنامه در بین 228 نفر از ساکنین روستاهای موردمطالعه بیانگر این است که تغییر منظر و چشم‌انداز کالبدی در اغلب روستاهای موردمطالعه بالاتر از حد متوسط رخ داده است و بیشترین تغییرات منظر در شاخص تغییر کاربری اراضی روستایی صورت گرفته است. با توجه به نتایج همبستگی پیرسون مشخص شد بین تغییر عوامل درونی و بیرونی با تغییر منظر روستاها به ترتیب 0.482 و 551/0 رابطه معنی‌دار و مستقیم وجود دارد. نتایج مدل ساختاری نشان داد که متغیر نیروهای ملی و فراملی از بعد بیرونی با ضریب 0.312 بیشترین تاثیر را بر تغییر منظر و چشم‌انداز کالبدی دارد.

Investigating and Analyzing Effective Factors on the Physical Landscape Change of Villages in Metropolitan Areas (Case Study: Northern villages of Mashhad Metropolitan)

Investigation and studying the villages and their physical and visual developments illustrates the involvement of various factors that are sometimes at the discretion of the villagers and others. These factors target the villages in different ways. Landscape change is one of these factors. The purpose of this study was to identify the most important factors affecting the physical landscape change in the suburbs of Mashhad metropolis. The research method is a descriptiveanalytical and applied one. The statistical population of the study consisted of 13 villages located 5 km north of Mashhad which were determined by GIS software and based on study and sample size. The research tool is a researchermade questionnaire that includes two groups of internal and external factors as independent variables of research and the indicators of landscape variables as dependent variables. The results of the questionnaire analysis among 228 inhabitants of the study villages show that the landscape and physical landscape changes in most of the studied villages were above average and the most landscape changes were found in Rural Face Change Index. According to the results of Pearson correlation, it was found that there is a significant and direct relationship between internal and external factors with 0.482 and 0.555, respectively. The results of the structural model showed that the variables of national and transnational forces externally with the coefficient of 0. 312 had the greatest impact on the change of physical landscape.