بررسی رابطه تغییرات منابع آب کشاورزی با شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی (مورد مطالعه: دهستان نیزار، بخش سلفچگان، شهرستان قم)

هدف از این مطالعه بررسی منابع آب کشاورزی در اختیار روستاهای منطقه و تغییرات آن و سپس بررسی رابطه آن با سایر تغییرات ایجادشده در روستاهای دهستان موردمطالعه و در بازه زمانی 1385 تا 1395 است. استفاده از روش‌های کتابخانه‌ای و پایشی برای بررسی وضعیت منابع آب کشاورزی و میزان تغییرات آن و سپس مراجعه مستقیم به جامعه موردمطالعه و گردآوری اطلاعات موردنظر برای ارزیابی اثرات تغییر در منابع آب از طریق پرسشنامه‌ای که روایی آن به تایید کارشناسان و صاحب‌نظران رسید. یافته‌ها نشان می‌دهد ارتباط معنی‌داری میان تغییر در منابع آب کشاورزی با تغییرات جمعیتی در روستاها وجود ندارد، اما تغییر میزان دسترسی به این منابع منجر به افزایش تنش‌های اجتماعی، افزایش انگیزه‌های مهاجرت، کاهش سطح زیرکشت، کاهش رضایتمندی از زندگی و افزایش هزینه‌های بهره‌برداری از منابع آب منجر شده است اگرچه در حال حاضر به تغییر الگوی کشت منجر نشده است. درنتیجه باید تدابیر لازم با در نظر گرفتن ارتباط میان این شاخص‌ها مدنظر سیاست‌گذاران قرار گیرد و ضمن تقویت قدرت انطباق روستاییان با شرایط کمبود آب به افزایش سرمایه‌های اجتماعی و آموزش توجه ویژه‌ای داشت.

Investigating the Changes in Agricultural Water Resources and Its Relationship with Economic and Social Indicators (Case Study: Rural district of Neyzar, Salafchegan District, Qom Province)

According to studies conducted by the International Water Management Institute, 65 countries with a population of over 7 billion will be facing water scarcity in 2050, which means that even with the highest efficiency and productivity, there will be a problem to meet the water needs. About 25 percent of world population, including Iran, is in this group. In this research, the indices were identified for measurement using the library method and the research background. Measurement of the indices and changes was done through the data from the general census in 2006 and 2016, comparing aerial photos, questionnaires, and field studies. Changes in access to water resources have led to different reactions to balance and adapt to new conditions. Investigating the sample population of the study showed that the change in agricultural water resources did not significantly change the population in rural areas, which could be due to different conditions of the region, including its proximity to Qom and its effects. Increasing the cost of exploiting water resources, such as increasing the depth of wells, dredging of aqueducts, and covering creeks, etc. are also associated with the change of water resources, and more importantly, these measures are related to life satisfaction and the immigration incentives and job opportunities. Generally, it is concluded that facilitation measures should be taken for producers to reduce their operating costs, to increase life satisfaction level and job opportunities and as a result to decrease immigration incentives.