واکاوی تزاحم و کاربرد آن در اصول و فقه با رویکردی بر دیدگاه شهید صدر

مساله تزاحم یکی از مسائل مهم علم اصول و از مباحث عقلی است که اصولیان با استفاده از آن می ‌توانند مشکلات تنافی بین احکام در مقام امتثال را حل ّوفصل نمایند. شهید صدر تزاحم را از باب تعارض حقیقی خارج کرده و در باب ورود داخل می‌ داند. از حیث متعلَّق با وجود اختلاف در تقسیم‌ بندی می‌ توان آن را در سه جمله: تزاحم ناشی از عدم قدرت مکلّف، تزاحم ناشی از مقدمیّت حرام برای واجب و تزاحم ناشی از تلازم اتفاقی دو فعل در خارج خلاصه کرد. تزاحم در زمینه احکام و ملاکات به وجود می ‌آید؛ و در صورت مجبور شدن به ترجیح متعلَّق یکی از این دو، ترجیح در مورد اول از وظائف مکلّف ودر مورد دوم به دست مولی می باشد. مقتضای قاعده اولیه در باب تزاحم بین احکام، تخییر و در بین ملاکات تخییر نیست، چون به دست آوردن آنها برای عقل امکان‌پذیر نیست. مهم ترین ثمره تعادل و تساوی بین دو حکم متزاحم، وحدت و تعدد مجازات است. اگر متزاحمان از حیث اهمیت مساوی نباشند، حکمی که مهم تر است بر دیگری مقدّم می شود؛ بنابراین، اصولیان مرجّحات متعددی را برحسب متعلّقات حکم ذکر نموده‌اند که هر کدام از این موارد، دارای آثار زیادی در ابواب مختلف فقه است. از آنجا که علما در خصوص مجرای تزاحم و اقسام آن و مسوول تشخیص و راه ‌های علاج آن اختلاف نظر دارند بررسی آن دارای اهمیّت بسزایی است؛ لذا نگارندگان با روش توصیفی- تحلیلی به ابعاد گوناگون آن پرداخته‌اند.

explaining the contradiction and its application in principles and jurisprudence with an approach to the perspective of shahid sadr

interference   is the important issue in  methodology  and   intellectual   debate   by  which  usulis   can  solve  problems  of  the  contradiction   among  edicts  in  obedience   position.  shahid sadr   has   excluded   the  interference   from  real  conflict  and included it  in the entry   part.  from the  view  point  of  object  of  association ,  despite  of   difference  in dividing , it  can be   summarized  in  three  sentences:  interference  from   lack of   capacity  of legally  commanded   person(mokallaf) , interference  from precedence  of   unlawful issue  for  obligatory  and  interference  from casual correlative  two external act conflict arises in the field of rules and criteria ;  when    preference  of object  of  association  of  one  of them  is  forced , the  preference  in the  first   issue( edicts) of  duties  of  the   legally   commanded  person  and  the  second  issue ( common basis)  is  by  the  master.  the requirement  of the  primary  rule  in the  interference  among  edicts  is  disambiguation  and  it  is  not  among  common basis, because,   it  is  impossible  to  gain   the  intellect.  the  most  important   result   of  balance  and equality  between  two  interference   edicts   is  unity and plurality  of  punishments.   if   interfered  edicts  are  not  equal    importantly ,     the  edict  which  is   more  important    precedes other  one.  however, usulis   have  mentioned   different   preferable  edicts in terms  of object  of association  of  edict, each  of  them   has  many effects in different issues of urisprudence. since  jurists   have   difference  in   interference  and  its    categories   and  are  responsible  for   it  and  its  correction  ways ,   it  is  important  to  investigate  it; thus,   authors    have   investigated   it   by  descriptive-analytic  method.