نقش عدالت و مصلحت در تحسین و تقبیح عقلی و تاثیر آن دو بر شکل گیری بنائات عقلا

بررسی نظرات پیرامون ملاکات تحسین و تقبیح عقلی، دو ملاک عمده به دست می دهد: یکی مصلحت یا مفسده عمومی و دیگری عدل یا ظلم. از طرف دیگر، بنائات عقلایی متاثّر از تحسین و تقبیح عقلی شکل می گیرند. با توجه به دو دیدگاه عمده پیرامون ملاک تحسین و تقبیح، سوال این است که تاثیر هر یک از آن دو ملاک بر شکل گیری بنائات عقلایی چیست؟ آیا اصولیان به تاثیر پذیری شکل گیری بنائات عقلایی از هر دو ملاک توجه کرده اند؟ آیا نمونه هایی از بنائات عقلایی متاثّر از هر یک از دو ملاک یافت می شود؟ تتبّع در کلمات اصولیان نشان می دهد که به نقش تحسین و تقبیح عقلی در شکل گیری بنائات عقلایی توجه داشته اند و از قضا، بر اساس توجه به همین نقش، نظریّه عدم امکان ردع طرق عقلائیه مطرح شده است. با این حال، بیشتر توجه اصولیان معطوف به نقش ملاک مصلحت و مفسده عمومی در بنائات عقلایی است. امّا بنائات عقلائی بسیاری متاثّر از تحسین و تقبیح عقلی به ملاک عدل و ظلم قابل شناسایی است. برخی قواعد حقوق جزا و عرف های حقوق بشر بین الملل در همین طیف قرار می گیرند.

The Role of Justice and Prudence in Rational Approbation and Disapprobation and Its Impact on The Formation of The Conducts of The Wise

The analysis of the standpoints about the criteria of rational approbation and disapprobation gives two major criteria which are &general prudence or depravity& and &justice or oppression&. Furthermore, the conducts of the wise are formed based on rational approbation and disapprobation. Considering the two major standpoints about the criterion of approbation and disapprobation, the question at hand is: what is the impact of each criterion on the formation of the conducts of the wise? Have Osuli scholars noticed the impressibility of the formation of the conducts of the wise from both of the criteria? Is there any sample of the conducts of the wise impressible from each of the criteria? Research in the sayings of Osuli scholars shows that they have paid attention to the role of rational approbation and disapprobation in the formation of the conducts of the wise and because of this attention, the theory of &the impossibility of the rejection of the conducts of the wise& is proposed. Nevertheless, most of Osuli scholars’ attention is directed towards the role of the general prudence or depravity in the formation of the conducts of the wise. But there are many examples of the conducts of the wise that are impressible from rational approbation and disapprobation that is based on justice and oppression. Some of the rules of the penal codes and international human rights customs fall into this category.