جریان یا عدم جریان قاعده درا در قصاص با تاکید بر قانون مجازات اسلامی 1392

گرچه انعکاس قاعده درا در کتاب کلیات قانون مجازات اسلامی 1392 در مواد 120 و 121 گویای آن است که قاعده درا، در قصاص هم جاری می ‌شود اما ظاهر مواد متعددی در کتاب (باب) قصاص قانون مذکور، این معنا را به ذهن خطور می ‌دهد که قاعده درا، در قصاص جاری نمی‌شود. سه‌ راه در جمع میان ماده 120 و 121 و مواد مورد اشاره متصوّر است: جریان قاعده درا در قصاص به‌ استثنای مواد مورد اشاره؛ جریان قاعده درا در قصاص به طور کلّی و حاکمیّت مواد 120 و 121 بر مواد مذکور و عدم جریان قاعده درا در قصاص به ‌طورکلّی. مقاله حاضر با بررسی هر سه راه و با پیش فرض این که اولاً، قاعده درا تنها در صورتی کارکرد انحصاری دارد که ادلّه و اصول مُثبت مجازات اند و ثانیاً، تنها در شبهات مصداقیّه که برای قاضی پیدا می ‌شود معنا دارد، از عدم جریان قاعده درا در قصاص و به ‌طورکلّی در حقّ ‌الناس، اعمّ از حدود، قصاص، دیات و تعزیرات دفاع می‌کند.

Application or NonApplication of Dar´ Rule to Retaliation: A Focus on Islamic Penal Code 2013

Although the reflection of Dar´ rule in the Book One (Generalities) of Islamic Penal Code 2013 under the articles 120 and 121 indicates that the rule also applies to retaliation (qisas), apparently many articles of the Book Four (retaliation) of Islamic Penal Code 2013 evoke the meaning that Dar´ rule is not applicable to retaliation. Three possibilities are imaginable when the articles 120, 121, and the aforementioned articles get together: the application of Dar´ rule to retaliation except the aforementioned articles; the application of Dar´ rule to retaliation in general and the domination of the articles 120 and 121 over aforementioned articles; nonapplication of Dar´ rule to retaliation in general. Reviewing three possibilities and presupposing that first, Dar´ rule has exclusive function only in the case that the evidences and the positive principles are punishments, and second, it is only meaningful when the judge casts doubt on instances, the article supports the application of Dar´ rule to retaliation and generally to the human rights whether they are hudud (crimes fixed and severe punishments in Islamic sources), qisas (retaliation), diyat (monetary compensation for deaths and bodily injuries), and ta´zirat (discretionary punishments estimated by a judge).