الگوی میانجی گری در دادرسیِ بزه دیده بزهکارمحور در نظام حقوقی ایران و اسلام

امروزه بهره گیری از الگوی مشارکت بزه دیده و بزهکار در فرایند دادرسی، به یک راهکار متداول در سیاست جنایی کشورها تبدیل شده که بسیار وسیع تر از نگاه سنتی به ایشان در نظام ادله اثبات عمل می کند؛ به دیگر سخن، مداخله و مشارکت صحیح طرفین جرم در فرایند دادرسی کیفری، با تتمیم مرحله اثباتی و تمرکز به مرحله ثبوتی، در راستای برآورده کردن آمال نظام عدالت، بر آثار و نتایج سودمند دادرسی در جامعه نیز تاکید دارد. این الگو یکی از مولّفه های مهم ارتباطی میان سیاست جنایی تقنینی و سیاست جنایی قضایی کشورها، در مورد میزان مداخله طرفین دعوا یا مشارکت مردم در فرایند دادرسی محسوب می شود. قانون آیین دادرس کیفری ایران نیز با پیش بینی مقرّرات راجع به میانجی گری تمایل خود را به استفاده از این الگو نشان داده است؛ شرکت طرفین در دادرسی نه تنها مورد پذیرش نظام حقوقی اسلامی است بلکه تاکید زیادی هم بر آن شده است؛ این مقاله که به صورت توصیفی تحلیلی نگاشته شده در پی تبیین الگوی میانجی گری در دادرسیِ مشارکتی بزه دیده بزهکارمحور با تاکید بر موقعیّت این شکل از دادرسی در مقرّرات کیفری ایران و نظام حقوقی اسلامی است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که میان الگوهای تعیین شده در سیاست جنایی متداول و آن چه که در قوانین و مقررات داخلی میانجی گری نامیده می شود تفاوت معنایی وجود دارد، هرچند مبانی و اصول آنها در نظام های حقوقی و مقرّرات عرفی یکسان است. عدم توجه به این مبانی سبب شده تا بسیاری، به اشتباه، میانجی گری در قانون آیین دادرسی کیفری را جلوه ای از دادرسی ترمیمی در ایران قلمداد کنند.

The model of mediation in victim offender proceeding in Iranian and Islamic legal systems

Nowadays, using the victimoffender participation model in the judicial process has become a common solution in the criminal policy of countries Which is much broader than the traditional view of them in the system of crime evidence. In other words, the correct intervention and participation of the parties to the crime in the criminal proceedings process by completing the probative phase and focusing on the evidence phase in order to fulfill the aspirations of the criminal justice system emphasizes the beneficial effects and results of the trial in society. This model is considered as one of the important components of the relationship between the legislative and judicial criminal policy of countries, regarding the extent of interference of victim offender with the participation of the people in the criminal proceedings. Iran’s Code of Criminal Procedure has shown its willingness to use this model by anticipating the provisions on mediation. The participation of the parties in the trial is not only accepted by the Islamic system, but it has also been highly emphasized. This descriptiveanalytical article seeks to explain the pattern of mediation in victimcrime participatory litigation by emphasizing the position of this form of litigation in Iranian criminal law and the Islamic legal system. The results of this study show that there is a semantic difference between the patterns set in common criminal policy and what is called mediation in domestic laws and regulations. However, their principles and basis are the same in the legal system and customary regulations. Failure to pay attention to these principles has led many to mistakenly consider mediation in criminal procedure as a manifestation of restorative litigation in Iran.