شمول «شبهه» در قاعده درا

مشهور فقها مفادّ قاعده درا را در شبهات موضوعیّه جاری می دانند، ولی شبهه در این قاعده، اطلاق داشته و شامل شبهه حکمیّه نیز می شود. شبهه در حقوق کیفری، گاهی در عنصر قانونی است و گاه در عنصر معنوی و گاه در عنصر مادی؛ شمول قاعده در این موارد نیز پذیرفته شده است. شبهه دیگری در فقه مطرح می شود و آن شبهه توبه است که اگر شبهه در احراز توبه نیز وجود داشته باشد حدّ برداشته می شود. به نظر، شبهه در مرحله اجرا نیز موثر بوده و باعث توقّف اجرای حکم می گردد؛ یعنی در شرایط عدم جریان عدالت اجتماعی به طور کامل، اجرای حکم محلّ شبهه است؛ لذا در کنار شبهات موضوعیّه و حکمیّه، شبهه خطا و اکراه، شبهه قاضی و متّهم، شبهه توبه و شبهه در اجرای حکم نیز وجود دارد که شقّ جدیدی از شبهات در قاعده درا است.

Inclining doubt in the rule of avoidance of punishment (darā’)

The majority of jurists regard the  rule of avoidance of punishment (darā’) as being applicable to the dubieties concerning the object, while the rule is absolute and can include the dubieties concerning the precept as well. The dubiety in criminal law is sometimes in the legal element, and sometimes in the spiritual element, and sometimes in the material element, the inclusion of the rule in these cases is also accepted. Another dubiety is raised in jurisprudence, and it is a dubiety in repentance that, if there is a dubiety about repentance, the punishment will be removed. It seems that the dubiety in the implementation stage has been effective and causes the execution of the sentence to be stopped; that is, in the absence of a process of social justice, the execution of the judgment of the place is uncertain; therefore, along with the dubieties of the object and the precept, dubieties of error and reluctance, those of the judge and the accused, and those of repentance and execution of the sentence – which are new considerations in the rule of repelling should be taken into consideration.