تحلیل نوسانات فضایی تاثیر توسعه بر مهاجرت داخلی‌ـ بین‌شهرستانی در ایران

در سال‌های اخیر سالانه به ‌طور متوسط حدود یک میلیون نفر در داخل کشور جابجایی و مهاجرت داشته اند. در همین ارتباط، مقاله پیش رو با استفاده از تحلیل ثانویۀ داده های سرشماری1390 به تحلیل فضایی پویایی مهاجرتهای داخلی از نوع بین شهرستانی در ایران و تبیین آن در چارچوب توسعۀ نابرابر و عدم تعادل های منطقه‌ای می پردازد. برای تحلیل داده‌ها از شاخص های عمومی و محلی روابط فضایی و نرم افزارهای topsis، geoda و arc gis استفاده شده است. نتایج بررسی نشان داد شهرستان‌های ایران از سطوح متفاوت توسعه برخوردارند و سطح توسعه یافتگی آنها ساختار فضایی داشته و به شکل خوشه‌ای توزیع‌ شده‌اند. بعلاوه، بر اساس نتایج آزمون موران عمومی، الگوهای متفاوتی از رابطۀ توسعه یافتگی و مهاجرت خالص وجود دارد، همچنین میزان خام شدّت مهاجرپذیری به‌ طور قوی و میزان خام شدّت مهاجرفرستی به‌ طور ضعیف تمایل به متمرکز شدن یا خوشه‌شدن در فضا دارد. نتایج آزمون موران محلی نیز بیانگر رابطۀ مثبت و معنادار میزان توسعه یافتگی با شدت مهاجرپذیری و رابطۀ منفی و معنادار میزان توسعه یافتگی با شدت مهاجرفرستی است. همچنین نتایج نشان داد همه شهرستان‌های کشور از الگوی رابطه ای واحد بین میزان توسعه یافتگی و مهاجرت پیروی نکرده و چهار الگوی رابطه ای مختلف بالابالا (افزایش توسعه یافتگی همراه با افزایش مهاجرت)، پایین پایین (کاهش توسعه‌ یافتگی همراه با کاهش مهاجرت)، بالا پایین (افزایش توسعه یافتگی همراه با کاهش مهاجرت) و پایین بالا (کاهش توسعه یافتگی همراه با افزایش مهاجرت) وجود دارد و در تعدادی از شهرستان ها نیز این رابطۀ معنادار نیست. در نتیجه، در صورت تداوم تمرکزگرایی امکانات و نابرابری توسعه ای در سطح کشور، حرکات و جریانات مهاجرتی تداوم و حتی افزایش خواهد یافت.

Spatial analysis of the development impact on internal migration between counties in Iran

In Iran, annually, one million people in the country have been migrating in recent years. The paper aims to study of internal migration (between counties) in Iran using spatial approach and explain it in the context of development. We used secondary analysis of 2011 census for 397 counties. Global and local indicators of spatial association, and TOPSIS, GEODA, ARC GIS were used for data analysis. The results showed Iranian counties have different levels of development, as well as, development of counties has spatial structure and cluster distribution. According to the Global Moran's I statistic, crude migration intensity inwards (CMIIj), strongly, and crude migration intensity outwards (CMIOj), poorly, tend to concentrate clusters in space. Local Moran's test results showed that the development, positively with immigration rate and negatively with emigration rate is correlated. Although, the same pattern of relationship is not followed by all counties. The results distinguished four patterns of relationships; highhigh (high developmenthigh migration), lowlow (low development low migration), highlow (high developmentlow migration), and lowhigh (low developmenthigh migration). And also, the relationship of development and migration is not significant for some of counties. In conclusion, if centralization and unequal development continued, movement and migration flows will continue and even increase in the future.