تحلیل جامعه‌شناختی پیامدهای حضور صنعت نفت بر توسعۀ اجتماعی -اقتصادی - فرهنگی مناطق نفت‌خیز از منظر ذینفعان محلی (مورد مطالعه: ساکنان حوزۀ میدان نفتی دارخوین)

همراه با ورود صنعت نفت به مناطق نفت‌خیز، ساکنان محلی در کنار درک تمایزهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی؛ پیامدهای زیست‌محیطی، تغییرات معیشتی، سبک زندگی، دگرگونی ارزش‌ها و هنجارها را نیز تجربه کرده‌اند. حضور صد سالۀ نفت، تجربه‌های ساکنان بومی را در چندین دورۀ زمانی سامان داده است که با تغییرروابط قدرت، گسترش ارتباطات و دانش برآمده از تغییرات گفتمانی پساجنگ از یکسو و آگاهی از نقش و اهمیت کنش‌محورانه بر پیشرفت پروژه‌ها از دیگر سو، دریافت‌ها و مطالبات آنان شکل تازه‌ای به خود گرفته است. در این مقاله از منظر ذینفعان محلی، پیامدهای توسعۀ ناشی از صنعت نفت تحلیل و بررسی شده است. با استفاده از رهیافت نظریۀ بنیانی، تجارب زیستۀ مردم ساکنان مناطق نفت‌خیز در حوزۀ میدان نفتی دارخوین، از طریق انجام مصاحبه‌های باز و نیمه‌ساختار‌یافته گردآوری و نتایج از طریق کدگذاری‌های باز، محوری و انتخابی در چهار الگوی پارادایمی دسته‌بندی شده‌اند. این چهار الگو شامل پدیده‌های مرکزی وفاداری مشروط، توقع از نفت، احساس ناکارآمدی و بی‌قدرتی و نیز مقاومت و تهدید، در گسترۀ رویکردهای حمایتی و انتقادی از حضور نفت جای گرفته‌اند. از تلفیق مدل‌های مفهومی، پدیدۀ مرکزی بیگانگی ساکنان مناطق نفت‌خیز نسبت به توسعه و پیامدهای آن‌ پدیدار شده است که پیوند دهندۀ مفاهیم و مقوله‌های چهار مدل پارادایمی بوده و با خرده‌فرهنگ عشیره‌ای، جداافتادگی ساکنان، احساس تبعیض و بی‌قدرتی آنان سازگار است.