زیست کارتن‌خوابی؛ از تلاش ناگزیر برای بقا تا بازسازمان‏ یابی اجتماعی

هدف این مقاله مطالعۀ تجربۀ زیست کارتن‌خوابی بر مبنای ویژگی‌ها، تمایزها و شرایط حاکم بر آن است. نظام اجتماعی و سازمان موجود در پاتوق‌های کارتن‌خوابی از الگوی رشد شهری، نظام قدرت حاکم بر آن و کنش‌های متقابل همگنان طردشده از متن شهر در قلمرو پاتوق متاثر ‏است. این پژوهش به روش کیفی و مبتنی بر تکنیک تحلیل مضمون انجام شده است. به‌این‌منظور، مصاحبه‎ های عمیق نیمه‌ساختاریافته با سی‌ودو کارتن‌خواب در شش پاتوق کارتن‌خوابی (مبتنی بر نمونه‌گیری هدفمند) صورت گرفته و داده‎های حاصل با استفاده از نرم‌افزار مکس‌کیودی‌اِی مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته‎ها نشان می‌دهد پاتوق‌های کارتن‌خوابی قلمروهایی معیشت‌محور، برخوردار از نظام عرفی تقسیم‌کار با درجاتی از روحیۀ جمع‎گرایانه هستند که ترکیبی از احساس نیاز به همبستگی اجتماعی، عواطف فردی، حمایت، تسکین آلام و درمجموع هویت بخش را برای ساکنان به همراه دارد. نظام اجتماعی پاتوق «پیشکسوت سالار» و تا حد زیادی مبتنی بر امکان اعمال قدرت فیزیکی و کنترل جریان مواد مخدر در آن است. حدود قابلِ‌توجهی از آزادی عمل در حوزه کنش‌های فردی که با معیارهای رسمی می‌توان آن‌ها را صورت‎هایی از نابهنجاری به‌حساب آورد، در پیوند با تامین حداقلی از هرآنچه تداوم حیات را برای کارتن‌خواب ممکن می‌سازد، نوعی جاذبۀ مضاعف را برای این قلمروها به همراه دارد. درمجموع می‎توان از منظری درون‌نگرانه، پاتوق را به‌عنوان یک اجتماع محلی غیررسمی و برخوردار از پویایی و نه صرفاً تجمعی از افراد منحرف و نابهنجار، به‌حساب آورد.

the study of homelessness: from the inevitable struggle for survival to the social reorganization

the purpose of this paper is to study the lived experience of homelessness based on its characteristics, distinctions and conditions. the social system and organization of homeless hangouts are influenced by the pattern of urban growth, the system of power that governs it, and the interactions of outcasts in the hangout. this research has been done by qualitative method based on thematic analysis technique. for this purpose, in-depth semi-structured interviews with 32 homeless people were conducted in six homeless hangouts (based on targeted sampling) and the data were analyzed using maxqda software. the results show that homeless hangouts, as a livelihood territory, have a customary system of division of labor with degrees of compulsive collectivism that combine a sense of need for social cohesion, personal emotion, support, relief and identity in the community. the considerable degree of freedom of action in the field of individual action, which by formal criteria can be regarded as a form of anomaly, together with the minimal provision of anything that makes life possible for the homeless, provides a dual attraction for that territory. finally, from an introspective perspective, the hangout can be seen as an informal, dynamic local community, not merely a conglomeration of perverse and abnormal individuals.