توسعۀ مبتنی بر اجتماع محلی (محله‌محور) از ایده تا عمل مورد مطالعه: توسعۀ مبتنی بر اجتماع محلی در شهر تهران

توسعۀ محلی در ایران اکثراً به نام توسعۀ محله‌محور یا مبتنی بر اجتماع محلی ترجمه شده است. در الگوی توسعۀ محلی، اجتماع محلی خیلی کلی و عام در نظر گرفته شده است، درحالی‌که در الگوی توسعۀ مبتنی بر اجتماع محلی، اجتماع محلی بر بافت‌ها و ساختارهای محلی معطوف و متمرکز است که دارای مسائل و مشکلات اجتماعی باتوجه‌به ظرفیت‌های توسعۀ مبتنی بر اجتماع محلی است. مدیریت شهری در شهر تهران در یک‌دهۀ اخیر با مجموعه‌ای از اقدامات مختلف (تعیین مرز محلات، برگزاری انتخابات شورایاری‌ها، احداث سراهای محلات، برگزاری برنامه‌های اجتماعی و فرهنگی و برنامه‌های حوزۀ سلامت در سطح محلات شهری و ....) به دنبال نهادینه کردن این نوع توسعه بوده است. مقالۀ حاضر با تمرکز و اتکا به مباحث نظری و تجربی در حوزۀ توسعۀ مبتنی بر اجتماع محلی و الزامات این نوع توسعه، به بررسی چالش‌های آن در شهر تهران و مجموعه اقداماتی که در این راستا صورت گرفته است، می‌پردازد. مقاله با اتکا به داده‌های دو پژوهش «آسیب‌شناسی مدیریت محله» و «گونه‌شناسی اجتماعی و فرهنگی محلات تهران» که در سطح شهر تهران و به روش کمّی و کیفی انجام شده است، به چالش‌های این نوع توسعه در شهر تهران می‌پردازد. یافته‌های مقاله نشان می‌دهد که توسعۀ مبتنی بر اجتماع محلی، مبتنی بر بسترها و الزاماتی است و معطوف به اهداف خاص و بافت‌های خاصی از شهرها است، نه همۀ بافت‌های آن. درحالی‌که راهبردهای توسعۀ مبتنی بر اجتماع محلی در تهران (انتخابات شورایاران، دایر کردن سرای محله و مدیریت محله، برنامه‌های اجتماعی و فرهنگی و حوزۀ سلامت و ...) بدون توجه به بسترها و الزامات این توسعه صورت گرفته است و همین امر به عدم موفقیت این راهبردها و دستیابی به پیامدهای این نوع توسعه منجر شده است. عدم توجه به بسترها و الزامات این نوع توسعه در شهر تهران، منجر به صرف هزینه‌های زیادی تاکنون شده است که به نظر می‌رسد نتایج قابل‌ِتوجهی را مبتنی بر این نوع توسعه به بار نیاورده است. در پایان مقاله چند پیشنهاد خاص برای حل چالش‌های این نوع توسعه ارائه شده است که تاکید اصلی آن‌ها بر تغییر برداشت از اجتماعات محلی است که باید هدف و محور توسعه قرار گیرند.

community - based development (neighborhood-based) from idea to action: a case study of community- based development in tehran

community-based development in iran has often been translated as neighborhood-based development. in the local development model, the local community is considered very general, whereas in the community-based development model, the local community is focused on local contexts and structures that have social issues and problems according to the development capacities based on the local community. urban management in tehran in the last decade with a series of different measures (distinguish neighborhood boundaries, the construction of community center (saraye mahale), implementation of social, cultural and health programs, at the level of urban neighborhoods, etc) have sought to institutionalize this type of development. the present article focuses on theoretical and experimental issues in the field of local community development and the requirements of this type of development to examine its challenges in tehran and the set of measures that have been taken in this regard. relying on the data of two studies in tehran (pathology of neighborhood management and social and cultural typology of tehran neighborhoods), which has been done quantitatively and qualitatively, the article addresses the challenges of this type of development in tehran. the findings of the paper show that development is based on a local community based on contexts and requirements, and focuses on specific goals and specific contexts of cities, not all contexts. while the strategies of development based on local community (council elections, establishing community center (saraye mahale) and neighborhood management, etc.) without considering these contexts and requirements of this development based on local community in tehran this has led to the failure of these strategies in the development of the local community and the achievement of the consequences of this type of development after the implementation of these strategies. lack of attention to the contexts and requirements based on the development of the local community in tehran, the activities carried out have led to spending a lot of money so far, which seems to have not yielded significant results in this area. at the end, several specific suggestions are presented to address the challenges of this type of development, with the main emphasis on changing the perception of local communities that should be the focus of development.