درک و استراتژی‌ سازگاری جوامع محلی شهرستان مشکین شهر نسبت به تغییرات اقلیمی

اگر چه تغییر اقلیم همه جوامع انسانی را تحت تاثیر قرار می دهد، اما بی‌شک روستاییان به خصوص در کشورهای در حال توسعه آسیب پذیرترین قشر در مقابل تغییرات اقلیمی هستند. در سالیان اخیر راهکارهای سازگاری جوامع محلی بسیار مورد توجه و تاکید سازمان‌های بین‌المللی و مجامع علمی قرار گرفته‌اند. با این وجود سازگاری روستاییان با تغییرات اقلیمی در ایران کمتر در مطالعات پیشین مورد بررسی قرار گرفته است. از این رو هدف کلیدی پژوهش حاضر مطالعه درک و شناخت روستاییان شهرستان مشکین شهر استان اردبیل نسبت به تغییرات اقلیمی، شناسایی استراتژی های سازگاری آنان در مقابل این پدیده و تبیین راهکارهای ارتقای ظرفیت سازگاری آنان است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش از نوع کیفی موسوم به نظریه داده بنیاد است. داده‌های مورد نیاز به روش مصاحبه نیمه ساختاریافته با 55 تن از روستاییان شاغلین در بخش‌های اقتصادی (کشاورزی، دامداری، باغداری) جمع‌آوری و با بهره‌گیری از نرم‌افزار اطلس تی آی (atlas.ti) کدگذاری و تحلیل شد. نتایج نشان داد اکثر مصاحبه شوندگان بر این باور هستند که افزایش پدیده‌های خشکسالی، روزهای گرم، وزش باد و کاهش بارندگی ها به دلیل تغییرات اقلیمی اتفاق افتاده و بر معیشت آنان اثر گذاشته است که از جمله این پیامدها می‌توان به کاهش تولید و کیفیت محصولات، افت سطح آب های زیرزمینی، تخریب و از بین رفتن مراتع، کاهش منابع آب روستاها، کاهش دام، کاهش جمعیت، کمبود و گرانی نهاده‌ها اشاره کرد. در مقابل روستاییان استراتژی‌های متعددی برای سازگاری با این شرایط اتخاذ نموده اند که شامل کاشت محصولات دیمی، صرفه‌جویی در مصرف آب، توسعه آبیاری قطره‌ای، پرورش بز، مدیریت مصرف آب، کاهش سطح کاشت محصولات، حفر چاه غیرمجاز، مهاجرت از روستا، کاهش تعداد دام، کاهش دفعات آبیاری و روی آوردن به کارگری بوده است. همچنین مصاحبه شوندگان راهکارهای مختلفی از جمله آموزش، توسعه بیمه محصولات و خدمات روستایی، اعطای تسهیلات و وام‌های کم‌‌بهره، توسعه سیستم های آبیاری نوین، بازاریابی محصولات کشاورزی و دامی را برای ارتقاء ظرفیت سازگاری روستاییان در مقابل تغییرات اقلیمی ارائه نمودند.

Perception and Adaptation Strategies of Local Communities to Climate Change in Meshkinshahr county

Although climate change affects all human societies, villagers are the most affected by, especially in developing countries. International organizations and scientific associations have given much attention and emphasis to communitybased adaptation strategies. However, adaptation of villagers to climate change in Iran has been insufficiently studied in previous studies. This study aims to investigate villagers’ understanding of climate change in Meshkinshahr County, Ardabil Province, identify their adaptation strategies, and develop measures to improve their adaptive capacity. We used a quantitative approach and grounded theory method for data collection and analysis. The required data were collected through semistructured interviews with 55 employees in the economic sectors (farmers, ranchers, gardeners) and coded and analyzed using ATLAS.ti software. The respondents believe that the increase in the frequency of droughts and wind, the number of hot days and the decrease in rainfall are related to climate change and have negatively affected their livelihoods in various ways. These include the reduction in the quality and grade of agricultural products, the decline in the water table, the degradation and destruction of pastures, the reduction in rural water resources, the reduction in livestock products, and the lack and high cost of agricultural inputs. In addition, villagers have developed various strategies to address these impacts, including rainfed agriculture, water harvesting, drip irrigation, goat rearing, water consumption management, digging illegal wells, and migration to cities, to name a few. In addition, interventions such as education, developing insurance, providing financing and credit, developing modern irrigation systems, and marketing agricultural and livestock products were identified as measures to improve their adaptive capacity.