مدل‌یابی خط مشی گذاری فرهنگی پدیده حاشیه نشینی در اهواز

حاشیه‌نشینی به‌عنوان ابرچالش اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و حتی سیاسی کشور دارای ابعادی پیچیده و متداخل است که متمرکزشدن بر بعد فرهنگی آن به شناخت و مداقۀ مضاعف و جامع نیاز دارد. پژوهش حاضر با تمرکز بر پدیدۀ حاشیه‌نشینی در خوزستان، به‌عنوان یکی از پرچالش‌ترین استان‌های کشور، سعی دارد تا با شناخت عمق و زوایای پنهان و آشکار این پدیده، برمبنای ارزیابی سیاست‌های گذشته، اعمال دیدگاه‌های ذی‌نفعان و مطلعان محلی، مقتضیات میدان و مقوله‌های تاثیرگذار بر ساحت حاشیه‌نشینان را شناسایی و مدل خط‌مشی‌گذاری متناسب با اقتضائات آن را طراحی کند. در این پژوهش از روش کیفی مبتنی بر رویکرد نظریۀ داده‌بنیاد استفاده شده است. جامعۀ مورد مطالعه، محله‌های حاشیه‌نشین (ملاشیه، عین دو، سیاحی، حصیرآباد و زویه) شهر اهواز بود و روش جمع‌آوری داده‌ها، از طریق مصاحبه با چهل نفر از مطلعان محلی و مدیران اجرایی مرتبط انجام شد. یافته‌های پژوهش (ویژگی‌های اصلی حاشیه‌نشینی در محله‌های هدف) شامل بی‌اعتمادی نهادی، احساس تبعیض مضاعف، عادت‌وارۀ دوگانۀ شهری و روستایی، محرومیت نسبی ادراک‌شده، تحولات بنیادی منطقه، سرمایۀ اجتماعی درون‌گروهی (زیست کلونی)، نارضایتی عمومی، انباشتگی مشکلات کالبدی، فقر فرهنگی، درهم‌تنیدگی حاشیه‌نشینی و قومیت‌گرایی، تعارض منافع ذی‌نفعان، دولت‌محوربودن توقعات و انتظارات و واگرایی مذهبی است که ساحت حاشیه‌نشینان در شهرستان اهواز را تشکیل داده و درنهایت در سه بعد پارادایمی شرایطیایجابی، کنش/تعامل و پیامدی ترسیم شده است. مطابق با مختصات اجتماعی و فرهنگی، و کالبدی احصاشده، مدل خط‌مشی‌گذاری اقتضاییفراگردیتعاملی سیال با محوریت اقتضائات محلی، نظرات ذی‌نفعان و تعامل‌گرا (فرایندی) ارائه شد. مدل طراحی‌شده، بر اشتراکات فرهنگی، مطالبات ذی‌نفعان، تعامل بین ذی‌نفعان و مدیران و متمرکز بر اقتضائات محیطی استوار شده است.

Modeling Cultural Policy in the Slums of the City of Ahvaz

Slums as one of the most challenging social, cultural and economic problem in the country have complex dimensions and are so multifaceted that focusing on their cultural dimension requires a dual approach. This study focuses on the slum in one of the most challenging provinces of the country, Khuzestan, and attempts to identify the categories that affect the slum by recognizing the depth and hidden and obvious aspects of this phenomenon based on assessing previous policies, applying the views of stakeholders and local informants, field requirements, identifying the categories that affect the slum, and developing a policy model tailored to its requirements. This study used a qualitative method based on the grounded theory approach. The study population and sample of slums (Malashieh, Eindo, Sayahi, Hassir Abad, Zoyeh) of Ahvaz city and data collection were conducted through interviews with 40 local informants and their respective leaders. The findings are the main components of marginalization, including institutional mistrust, double discrimination, dual urban and rural Habitus, perceived relative deprivation, fundamental developments of the region,social capital within the group (biocolony) public dissatisfaction, accumulation of physical problems, cultural poverty, intertwining marginalization and ethnicity, conflict of interest among stakeholders, state and government centered expectations and religious divergence, all of which constitute slumming. Finally, the three paradigmatic dimensions of conditionsneed, action/interaction, and outcomeare presented. Consistent with the social and cultural coordinates, a calculated physical policy model of a fluid, contingent, procedural, and interactive policy was presented with a focus on local needs, stakeholders, and interactional (process) commentary. The designed model is based on cultural commonalities, stakeholder demands, stakeholdermanager interaction, and focuses on environmental demands.