مروری بر رهیافت توسعۀ روستایی نودرون‌زا و بهره‌گیری از آن در برنامه‌های توسعۀ روستایی ایران

برنامه‌های توسعۀ روستایی در روند تغییرات خود همواره به‌دنبال ارائۀ راه‌حل مناسب‌تری برای حفظ زیستگاه‌های روستایی و افزایش کیفیت زندگی در عرصه‌های روستایی بوده‌اند؛ بنابراین با توجه به تغییرات ساختارهای روستایی و مفهوم روستا در ایران و جهان، نیازمند تغییر در رویکردهای توسعۀ روستایی هستیم. توسعۀ نودرون‌زا به‌عنوان یکی از رهیافت‌های نوین توسعۀ روستایی، با عبور از رهیافت‌های درون‌زا و برون‌زا در پی ارائۀ رهیافتی جامع برای ایجاد شرایط بهروزی و افزایش کیفیت زندگی در عرصه‌های روستایی است. این رهیافت با تاکید بر اقتصاد اجتماعی و شبکه‌سازی و همچنین استفاده از سرمایه‌های انسانی و اجتماعی در درون اجتماعات محلی، همراه با تعامل و همکاری با نهادهای دولتی و تلفیق رویکردهای بالا به پایین و پایین به بالا تدوین و مفهوم‌سازی شده است. رهیافت نودرون‌زا در این شرایط راه‌حلی برای واردکردن جوامع محلی و تقویت نهادهای نوع سوم در فضاهای قلمروی شهری و روستایی و همچنین شبکه‌سازی در بین نهادهای سه‌گانه است (دولتی، خصوصی و نوع سوم) تا بتوان سازوکارهای تصمیم‌سازی را با همکاری سطوح مختلف قدرت سیاسیاداری و همکاری اجتماعات محلی و با نقش تسهیل‌گری و مداخله‌گری نهادهای مدنی از قبیل سازمان‌های مردم‌نهاد و دیگر سازمان‌های مردمی به‌گونه‌ای متعاملانه، تصمیم‌گیری و اجرا کرد. با توجه به تغییرات ایجادشده در روستاهای کشور و همچنین وجود ظرفیت‌های متعدد مانند سرمایه‌های انسانی و اجتماعی و وجود روستاییان تحصیلکرده و متخصص و همچنین اجرای طرح‌های توانمندسازی و مشارکتی توسط نهادهای مدنی در عرصه‌های توسعۀ روستایی که در سال‌های اخیر شاهد اجرای آن هستیم، رهیافت توسعۀ روستایی نودرون‌زا قابلیت ایجاد الگوی مناسبی برای اجرای برنامه‌های توسعۀ روستایی در کشور را دارد.

An Overview on Neoendogenous Approach to Rural Development and Its Applicability in Iranian Sustainable Rural Development Programs

Rural development programs are always in search of appropriate and effective solutions to improve the quality of life in rural areas. Therefore, given the conceptual and structural changes in rural areas, it is necessary to change our view of rural development in Iran and the global development terminology. Neoendogenous development approach is one of the latest approaches to rural development after exogenous and endogenous approaches, which aims to induce and improve the concept of wellbeing and quality of life in rural areas. This perspective emphasizes the social economy, networking, human and social resources, and the central involvement of local communities in development programs. It also pursues public, private, and third sector collaboration with a synthesis of updown and bottomup approaches. Considering the changes in rural areas of Iran and the country’s numerous capacities and potentials, such as the presence of social and human capital, a large number of educated rural youth, social activists, and civil societies, as well as many new rural empowerment and capacity building projects that have been implemented in rural communities in recent years, the neoendogenous development approach seems to be an appropriate pattern to promote development in rural areas