بحران آب در سایۀ کشاورزی ‎افزایی و کشاورزی ‎زدایی کشور: تشریح ارتباط بحران آب در بخش کشاورزی و وابستگی به نفت در کشور

افزایش سطح اراضی و آبی‎شدن آن‌ها پس از انقلاب، موجب اضافه برداشت شدید آب برای مصارف کشاورزی شده است. درحال حاضر بیش از نود درصد آب کشور، در حوزۀ زراعت استفاده می‎شود که حجم بسیار بالایی از آن به علت استفاده از روش‎های غیراستاندارد تلف می‎شود. گسترۀ به‌کارگیری آبیاری تحت ‏فشار که موجب بهره‎وری و راندمان بالای آب می‏شود، حدود 5 درصد است. ما در این مقاله در پی پاسخگویی به این پرسشیم که چرا به‌منظور بهبود وضعیت راندمان آب در کشاورزی اقدامی فراگیر صورت نمی‎گیرد؟ نتایج این پژوهش نشان می‏دهد که باوجود برخی موانع حقوقی، فنّاورانه، مدیریتی و توپوگرافیک در پیاده‎سازی روش‎های نوین، عامل اصلی عدم توجه به صرفه‏جویی در مصرف آب کشاورزی، وابستگی به اقتصاد نفتی است که از یک‌سو سبب انتقال نیروی کار و سرمایه به‌سوی پدیده‎های غیرتجاری شده و از سوی دیگر، چشم‎داشت از دیگر بخش‎ها برای خلق ارزش‌افزوده را از بین برده است. بنابراین، دولت از یک سو با افزایش سطح اراضی و آبی‏سازی آن‌ها، زمینه را برای اشتغال‏زایی غیرپایدار متاثر از سیاست‎های پوپولیستی و پیگیری گفتمان خودکفایی فراهم آورده (کشاورزی‎افزایی) و ازسوی دیگر، با وهم فراوانی ملهم از درآمدهای نفتی، این بخش را با اراضی آبی‏شده به حال خود واگذاشته است (کشاورزی‎زدایی).

Iran's Water Crisis in relation to the Country's Agriculturization and Deagriculturalization: Explaining the Relationship between Water Crisis in Agriculture Sector and Country's Oil Dependency

The increase in level of lands and being filled with water after the Islamic revolution resulted in high degree of water usage for farming. At present, more than 90 percent of country's water resources are being used in agriculture, the great amount of which is being wasted due to nonstandard methods. The pressurized irrigation domain which leads to high water efficiency is 5 percent. In this paper we intend to find an answer to why no measure is being taken for water efficiency in farming. The results of this study show that the main cause for not taking water saving into consideration in farming, apart from legal, managerial and topographic barriers for implementing new methods, is dependency on oil economy; which on one hand causes the workforce and fund to move toward noncommercial phenomena and on the other, has spoiled expectations from other sectors to create surplus value. Therefore, the government, through increasing the level of lands and watering them, provides the ground for unstable employment caused by populist policies and following selfsufficient provided conversations (agriculturization) and on the contrary abandons the watered lands by excessive delusion caused by oil revenues (deagriculturization).