بررسی طرح‌های توسعۀ شهری از منظر رویکردهای دموکراتیک

امروزه دموکراسی به عنوان الگویی که دارای جاذبه و مشروعیت جهانی است به یک ایدئولوژی پاسخگو در مقیاس جهانی بدل شده است. بر همین اساس نظریه های شهرسازی نیز در جهت تطبیق و دستیابی به مشروعیت زمینه ای و محتوایی، در بنیان های دانشی خود تحولاتی همسو با نظریه نظریه های دمکراسی یافته اند. با این وجود سطوح نظری برنامه ریزی در ایران نتوانسته همسویی فکری و زمانی متناسب با تحولات پارادیمیک دمکراسی داشته باشد. پژوهش حاضر تلاش کرده از طریق شیوه تحلیلی توصیفی و روش فرا تحلیل و تحولات پاردایمی به بررسی و میزان همگرایی نظام برنامه‌ریزی شهری ایران با نظریه هایدموکراسی بپردازد. در همین راستا با بهره گیری از ویژگی‌های ذاتی نظریه هایدمکراتیک و بویژه نظریه اخیر دموکراسی شورایی لایه‌های مختلف نظام برنامه‌ریزی ایران و به عنوان نمونه طرح توسعه‌ی شهری مهاباد تحلیل شده است. جامعه‌ی آماری این پژوهش شامل سه گروه هدف نخست 50 نفر از ذی‌نفعان و کارشناسان مرتبط با طرح‌های توسعه‌ی شهری شناسایی و فرایند مصاحبه و پرسش انجام گرفته است. گروه دوم شامل 25 نفر از مدیران شهری و گروه سوم 140 نفر از شهروندان به طور تصادفی انتخاب و مورد آزمون قرار گرفته شده‌اند. داده‌های بدست آمده از پرسشنامه و مصاحبه در این پژوهش با استفاده از نرم افزار spss تحلیل شده است. یافته‌های پژوهش در سه سطح 1)ارتباط برنامه‌ریزی و دموکراسی در ایران، 2) مقایسه ویژگی‌های نظریه پشتیبان طرح‌های توسعه شهری در انطباق با رویه‌های دمکراتیک، 3) ارزیابی مراحل تهیه سند طرح‌های توسعه شهری، نشان می‌دهد که نه تنها از منظر نظریه‌ای انطباق فکری و همزمانی پارادایمی بین نظریه هایدموکراسی و رویه‌های برنامه‌ریزی در ایران وجود نداشته بلکه در‌ مراحل سه‌گانه فرایند، درونداد، برونداد طرح‌های توسعه شهری نیز هم افزایی چشمگیری با هنجارهای دمکراتیک نمود عینی پیدا نکرده است.

The Review of Urban Development Plans from the Perspective of Democratic Theories

Nowadays, democracy as a paradigm that has universal appeal and legitimacy has become a responsive ideology on a global scale. We have recently seen significant improvements in the field of democracy paradigms. Accordingly, urban planning theories have also developed in line with theories of democracy in order to accommodate contextual and substantive legitimacy. However, theoretical levels of planning in Iran have not been able to match the appropriate intellectual and temporal alignment with the paradigm shifts in democracy. The present study has attempted to evaluate the degree of convergence of Iran's urban planning system with theories of democracy by using a descriptiveanalytical method and a metaanalysis. In this regard, an attempt has been made to use the main features of democratic theories and especially the recent theory of deliberative democracy, to analyze the different layers of urban development plans in Iran and as a case study the development plan of Mahabad city. The statistical population of this study includes three target groups; first, 50 stakeholders and experts related to Mahabad city development plans have been selected to identify existing procedures and the interview and questioning process has been done. The second group, consisting of 25 city managers, and the third group, 140 citizens, were randomly selected and tested. Findings of research in three levels include; 1) Relationship between planning and democracy in Iran, 2) Comparison of theoretical attributes of urban development plans in accordance with democratic procedures, 3) Evaluation of the steps of preparing the document of urban development plans, shows not only there are no paradigm symmetry between theories of democracy and content and procedure’s Iran planning, but also It has not found at the three stages of the process, outputs and outcomes.