دنیای زنان در پرتو فضاهای جنسیتی شهری مدرن

امروزه در جامعۀ ایران وضعیت زنان ارتباط نزدیکی با تحولات و پیشرفت‌های مدرن دارد. یکی از زمینه‌های تغییر در دنیای زنان، توسعۀ فضاهای شهری زنانه‌ای است که در شهرهای مختلف به ویژه تهران ایجاد شده است. مطالعۀ حاضر درصدد بررسی تحولاتی است که تحت تاثیر فضاهایی جنسیتی شهری مدرن در قالب مجموعۀ شهربانو صورت گرفته است. این تحولات در قالب تغییر در فرصت‌های اجتماعی (بهبود فرصت‌های فراغتی و توانمندسازی زنان)، هنجارهای اجتماعی (مدرن‌شدن نقش خانگی و تغییر نگرش جنسیتی) و فضاهای اجتماعی (بازنمایی هویت جنسیتی و شکل‌گیری پاتوق‌های زنانه) قابل مطالعه است. پژوهش حاضر به روش پیمایش انجام گرفته و جامعۀ آماری آن را کلیۀ زنان استفاده‌کننده از مجموعه‌های شهربانو در چهار منطقۀ شهرداری تهران در سال 1391 تشکیل می‌دهد. حجم نمونه مطابق فرمول کوکران برابر با 237 نفر و شیوۀ نمونه‌گیری چندمرحله‌ای است. از شیوۀ اعتباریابی صوری و سازه و همچنین آزمون آلفای کرونباخ برای محاسبۀ پایایی استفاده شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد آثار تحول در ارزش‌ها و هنجارهای جنسی و جنسیتی زنان در جامعۀ ایران در قالب دو مفهوم تغییر در «فیزیک زنان» و «فکر زنان» قابل تحلیل است که به نوبۀ خود موجب تغییر در «دنیای سنتی» و گرایششان به «دنیای مدرن» شده است. از منظر جامعه‌شناختی این تغییر را می‌توان تغییر از جایگاه «اجتماع» به «جامعه» از نوع تونیسی دانست؛ مولفه‌های این تغییر عبارتند از: شکل‌گیری نوعی «فردگرایی مدرن» در بین زنان، افزایش کسب مهارت و آگاهی مدرن در بین زنان و گسترش مشارکت اجتماعی.