بازتعریف جامعه‌شناختی مفهوم محله از نگاه ساکنان: مطالعۀ پدیدارشناسی محلۀ کن منطقۀ 5 شهر تهران

در عصر حاضر شهرنشینی به مثابۀ یکی از پدیده‌های اجتماعی که می‌تواند زمینه‌ساز توسعه باشد و خود معلول توسعه است، از ضروریات زندگی محسوب می‌شود. شهر را نه ساختمان‌ها و مبلمان شهری بلکه تعاملات شهروندان و حس شهروندی می‌سازد و به آن هویت می‌بخشد. محله خردترین واحد در یک نظام شهری است. این مقاله به دنبال پاسخ به این سوال است که در یک پهنۀ وجود، چه مولفه‌هایی سبب می‌شود ساکنان، ادراک زیستن در محله را داشته باشند. هدف مقاله بازتعریف مفهوم محله در ذهن ساکنان آن و روش مورد استفاده پدیدارشناسی توصیفی است. جامعۀ مورد مطالعه محلۀ کن واقع در منطقۀ 5 شهر تهران است. تعداد شرکت‌کنندگان در مصاحبه‌ها 32 نفر بوده‌اند و از اشباع نظری نیز استفاده شده است. در این مقاله مفاهیم و نظریه‌های پاتنام، کولی، لینچ، شولتز و راپاپورت نیز به کار برده شده است. از بررسی و تحلیل مصاحبه‌های انجام‌شده، سه درون‌مایۀ اصلی هویت‌بخشی، سرمایۀ اجتماعی و امر ذهنی به دست آمده است که ترکیب این سه درون‌مایه، تعریف محله در ذهن ساکنان کن است. تفسیر اطلاعات نشان می‌دهد که تنها نمی‌توان از منطق اعتباری و کالبدی به پدیدۀ محله نگریست. شاخص‌های غیر کالبدی در تشخیص و ماهیت محله نقش اساسی دارد.