کپرنشینی یا کپرزدایی؟ مطالعۀ مردم‌شناختی کپرنشینان شهرستان عنبرآباد (جیرفت)

در حال حاضر یکی از الگوهای مسکن روستایی در شهرستان عنبرآباد، کپرنشینی است. این نوع مسکن حاصل سال‌ها و شاید قرن‌ها اندوختۀ فرهنگی است که با بهره‌برداری از منابع محلی و فناوری کاملاً بومی ساخته و استفاده می‌شود. از ویژگی‌های این نوع مسکن، انطباق آن با اقلیم و نوع اقتصاد مسلط منطقه است. امروزه با تغییر و تحولات صورت‌گرفته در مسکن روستایی و ایجاد امکانات جدید، شناسایی و درک درست از مسکن روستایی منطبق با محیط و نیازهای فرهنگی متنوع ساکنان آن برای برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای، چه کوتاه‌مدت و چه بلندمدت از اهمیت خاصی برخوردار است. بدین منظور در مطالعۀ حاضر به الگوهای مسکن روستایی شهرستان عنبرآباد، به عنوان نمونه‌ای بومی از این نوع مسکن، که در بسیاری از روستاهای سرتاسر منطقۀ جنوب شرق ایران همچنان پایدار و رایج است، پرداخته شده است. روش تحقیق از نوع مردم‌نگاری است که با بهره‌گیری از فنون، مشاهده، مشارکت و مصاحبه انجام شده است. نتایج نشان می‌دهد این نوع مسکن به عنوان سکونتگاهی که با شرایط ویژۀ اقلیمی، نظام اقتصادی (کشاورزی و دام‌پروری) و با امکانات موجود در منطقه سازگار است، توانسته با اندک تغییراتی، استمرار خود را حفظ کند. حذف یا ایجاد تغییرات بنیادی در این نوع سکونتگاه به تغییر ساختار اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی این جامعه نیازمند است. ایجاد هرگونه تغییری در کوتاه‌مدت، بدون انجام مطالعات تکمیلی توصیه نمی‌شود و نتیجه آن می‌تواند به فروپاشی‌ و در نهایت مهاجرت ساکنان به شهرها منجر شود.