تحلیل جامعه‌شناختی بی‌نظمی (فیزیکی- اجتماعی) در فضای شهری

بی‌نظمی یکی از آسیب‌های جدی جامعۀ ایرانی بخصوص در فضای شهری است که تحت تاثیر عوامل مختلف قرار دارد؛ در این میان، پیوند اجتماعی در بروز رفتار اجتماعی نقشی کلیدی دارد. ضعف پیوند اجتماعی یا فرسایش سرمایۀ اجتماعی موجب بی‌نظمی در دو بعد فیزیکی و اجتماعی می‌شود. بر این اساس، این تحقیق با تاکید بر عامل فرسایش سرمایۀ اجتماعی بر اساس نظریۀ پاتنام و فوکویاما، به بررسی عوامل موثر بر بی‌نظمی در فضای شهری می‌پردازد. روش تحقیق این پژوهش پیمایش بوده و اطلاعات از طریق پرسشنامه جمع‌آوری شده است. بدین منظور 400 نفر از ساکنان شهر تهران با روش نمونه‌گیری خوشه‌ایِ چندمرحله‌ای انتخاب شدند؛ در نهایت سه منطقۀ اقتصادی اجتماعی بالا (منطقۀ 4)، متوسط (منطقۀ 11) و پایین (منطقۀ 16) انتخاب شده است. نتایج حاکی از آن است که میزان کل بی‌نظمی در میان شهروندان تهرانی در حد متوسط است. در تحلیل دومتغیره، همۀ متغیرهای مستقل با بی‌نظمی در دو بعد آن رابطۀ معنا‌دار و مثبتی داشته‌اند. همچنین ‌مولفه‌های ذهنی فرسایش سرمایۀ اجتماعی (بی‌اعتمادی اجتماعی، هنجارهای ذهنی مشارکت، احساس آنومی) توانستند 24 درصد و مولفه‌های عینی فرسایش سرمایۀ اجتماعی (ضعف روابط رسمی و غیر رسمی و ضعف کنترل اجتماعی) 19 درصد از تغییرات بی‌نظمی در دو بعد آن (فیزیکی اجتماعی) را تبیین کنند. در کل فرسایش سرمایۀ اجتماعی (عینی و ذهنی) توانسته است 42 درصد از تغییرات بی‌نظمی را تبیین کند. تاثیر هر دو بعد بر بی‌نظمی مثبت بوده است.