خودمانی‌سازی بازار؛ تهیدستان و سیاست معاش

از دهۀ هفتاد با عقب‌نشینی فزاینده دولت از تامین معاش توده ها، تهیدستان مجبور بوده اند مایحتاج ضروری زندگی شان را در بازار رها شده خریداری کنند. این مقاله با تمرکز بر سال‌های ریاضت اقتصادی در اوایل دهۀ نود خورشیدی می کوشد به این پرسش پاسخ دهد که تهیدستان در واکنش به تهاجم گسترده بازار به کدام سیاست یا استراتژی معیشتی متوسل شده اند؟ تحقیق بر پایه نظریه «پیشروی آرام» و به روش کیفی (مردم‌نگاری) انجام شده است. کانون اصلی مطالعه شهرهای سلطان آباد و اکبر آباد و مناطق مجاور آن در حاشیه پایتخت است. داستان زندگی تهیدستان در سال‌های اخیر نشان می دهد گروههای حاشیه ای شده برای ادامۀ بقا به بازاری منعطف تر و دوستانه تر پناه برده اند.  خودمانی سازی بازار یا همان ترتیبات غیر رسمیِ خرید نسیه شیوه ای خاص از تامین کالاهای مصرفی در بازار است که با موقعیت مادی ناامن و شکنندۀ گروه‌های فاقد امتیاز شهری سازگاری بیشتری دارد. با وجود این، با شدت گرفتن دست درازی بازار به زندگی تهیدستان مجموعه ای از کشمکش ها و مقاومت‌های روزمره در مناسبات بازار خودمانی بروز کرد. تصاحب آرام اموال و دارایی دکان ها و فروشگاه ها اقدام عملگرایانه تهیدستان برای رهایی از تنگناهای معیشتی بود.